Een alvleesklierontsteking, wat zijn de gevolgen?

Een ontsteking van de alvleesklier is een ernstige aandoening, waar de oorzaak niet altijd bekend van is. Wat zijn de gevolgen van een alvleesklierontsteking? Welke complicaties kunnen er optreden?

Functie van de alvleesklier

De alvleesklier, ook wel pancreas genoemd, heeft twee verschillende functies; een exocriene en een endocriene functie.

• Exocriene functie
  De alvleesklier maakt tussen de 1,5 tot 3 liter spijsverteringssappen aan. Hierin zitten inactieve enzymen die helpen bij de spijsvertering. Deze enzymen worden geactiveerd op het moment dat ze in de dunne darm aankomen. Tevens neutraliseert dit sap het maagzuur dat samen met het voedsel vanuit de maag in de dunne darm komt.
• Endocriene functie
  Er liggen in de alvleesklier groepjes kliercellen die hormonen maken. Deze groepjes lijken op eilandjes en zijn genoemd naar de ontdekker ervan. Ze heten de eilandjes van Langerhans. De eilandjes van Langerhans maken de hormonen insuline en glucagon aan. Deze spelen een hele belangrijke rol in het in evenwicht houden van de bloedsuikerspiegel.

Wat is een alvleesklierontsteking?

Bij een alvleesklierontsteking (pancreatitis), worden de enzymen al in de alvleesklier actief. Maar ze moeten pas in de dunne darm actief worden. Doordat de enzymen al in de alvleesklier actief zijn, wordt het weefsel van de alvleesklier langzaam door deze enzymen opgegeten. Door deze zelfvertering gaat de alvleesklier ontsteken. Er bestaat een acute en een chronische alvleesklierontsteking

Acute alvleesklierontsteking

Bij een acute ontsteking is de alvleesklier kort of tijdelijk ontstoken. In veel gevallen zal een acute alvleesklierontsteking tussen een paar dagen en weken weer tot rust komen en geheel genezen. Bij 1 op de 13 mensen gaat een acute ontsteking over in een chronische alvleesklierontsteking.

Chronische alvleesklierontsteking

Dit is een langdurige of continue terugkerende ontsteking van de alvleesklier. Uiteindelijk zal hierdoor de alvleesklier blijvend beschadigd raken, waardoor de alvleesklier minder goed haar functie uit kan oefenen. Alvleeskliercellen sterven af en worden vervangen door littekenweefsel. Door het littekenweefsel kan de afvoergang van de alvleesklier vernauwd of verstopt raken. Met alle consequenties vandien.

Symptomen acute alvleesklierontsteking

De meest herkenbare klacht bij een acute alvleesklierontsteking is een acute en hevige pijn links in het midden van de buik. Vaak zie je dat mensen de neiging hebben om voorovergebogen te gaan zitten met opgetrokken knieën. Deze pijn kan uitstralen naar de rug, de linkerzij en de schouders. Mensen klagen naast pijn ook over een verminderde eetlust, misselijkheid en braken. Er kan ook sprake zijn van koorts en een versnelde ademhaling. In veel gevallen nemen de klachten na een maaltijd toe.

Symptomen chronische alvleesklierontsteking

• Buikpijn
  Ook bij een chronische ontsteking van de alvleesklier is pijn de meest kenmerkende klacht. Deze klacht kan continu of in aanvallen plaatsvinden. Tussen de aanvallen is er dan geen of minder pijn. Ook bij deze vorm kan er sprake zijn van een verminderde eetlust, misselijkheid en braken.
• Vettige diarree
  Een ander symptoom is heel veel vettige, lichtgekleurde en ongewoon stinkende ontlasting.
• Gewichtsverlies
  Als gevolg van vetdiarree, maar ook als gevolg van de angst om te eten (pijn), kunnen mensen veel gewicht verliezen.

Complicaties bij een alvleesklierontsteking

Bij een ernstige alvleesklierontsteking kunnen er verschillende complicaties bestaan. De belangrijkste zijn:

• Pseudocyste
  Wanneer vocht, weefselafval en enzymen zich in de alvleesklier ophopen, dan krijgt deze de vorm van een ballon. Deze cyste kan dan op de galwegen of de maag drukken. Hij kan ook ontstoken raken.
• Darmafsluiting
  Wanneer er een darmafsluiting ontstaat, ook wel ileus genoemd, dan stagneert het transport van voedsel en ontlasting door de darm. Dit veroorzaakt ernstige klachten zoals een opgezette en erg pijnlijke buik, hoge koorts en braken. Uiteindelijk kan iemand in een shock raken en ontstaat er een levensbedreigende situatie.
• Irritaties en ontsteking van het buikvlies
  Dit komt door enzymen en giftige stoffen die vanuit de alvleesklier in de buikholte vloeien. Ook andere (vaak ernstige) infecties kunnen op deze manier ontstaan.
• Een ernstige bloeddrukdaling.
  Een ernstige daling van de bloeddruk kan ontstaan als vocht zich in het ontstekingsgebied ophoopt.

Oorzaken acute alvleesklierontsteking

In de meeste gevallen wordt deze veroorzaakt door:

• Door galstenen kan de afvoergang van de alvleesklier naar de darmen verstopt raken. De alvleesklier raakt dan ontstoken.
• Het langdurig dagelijks drinken van meerdere glazen alcohol geeft een verhoogde kans op alvleesklierontsteking.
• Door te roken krijgt de alvleesklier te weinig zuurstof en kan dan gaan ontsteken.
• Een stofwisselingsziekte.
• Een virusinfectie, waaronder de bof.
• Als bijwerking van bepaalde medicijnen.
• Een tumor in (de buurt van) de alvleesklier
• Erfelijkheid.
• Een ongeval of operatie waarbij de alvleesklier beschadigd raakt.

Soms blijft de oorzaak onbekend.

Oorzaken chronische alvleesklierontsteking

Er zijn verschillende mogelijke oorzaken voor pancreatitis:

• Overmatig alcohol drinken
  Het langdurig dagelijks drinken van meerdere glazen alcohol geeft een verhoogde kans op alvleesklierontsteking.
• Als gevolg van roken krijgt je alvleesklier te weinig zuurstof. Hierdoor kan deze gaan ontsteken.
• Galstenen kunnen de afvoergang van de alvleesklier naar de darmen verstoppen. Hierdoor kan de alvleesklier ontstoken raken.
• Een stofwisselingsziekte.
• Erfelijkheid.
  Deze erfelijke vorm komt maar heel weinig voor.
• Herhaalde aanvallen van acute alvleesklierontsteking.
• Een blokkade van de gezamenlijke uitgang van de galwegen en alvleesklier (papil van Vater). Deze vernauwing kan ontstaan door littekenweefsel of een tumor.
• Een ongeval, waarbij de alvleesklier beschadigd raakt

En in sommige gevallen is de oorzaak niet bekend.

Diagnose van een alvleesklierontsteking

Wanneer men denkt dat er sprake kan zijn van een alvleesklierontsteking, dan zijn er een aantal onderzoeken die de diagnose kunnen stellen.

• Bloed- en urineonderzoek
  Als gevolg van een ontsteking aan de alvleesklier kan het gehalte van de spijsverteringsenzymen in het bloed en de urine verhoogd zijn. In het bloed kijkt men of de ontstekingswaarden verhoogd zijn.
• Echo van de buik
  Door middel van de echo wordt de alvleesklier in beeld gebracht. Indien deze ontstoken is, dan kan dat op een echo worden waargenomen.
• CT-scan van de buik
  Een CT geeft een meer nauwkeurig beeld van de alvleesklier dan een echo. Vaak zal dit onderzoek pas na enkele dagen worden ingezet. Wanneer dit te vroeg in het ziektebeloop wordt gedaan, dan kan dit de ernst van de ontsteking onderschat worden.
• ERCP
  Dit is de afkorting van Endoscopisch Retrograde Cholangio- en Pancreaticografie. Dit is een kijkonderzoek en wordt gedaan als het vermoeden is dat galstenen de afvoergang van de alvleesklier blokkeren.

Behandeling van een alvleesklierontsteking

Wanneer de oorzaak van de ontsteking bekend is, dan zal deze eerst behandeld worden. Denk hierbij aan het eventueel verwijderen van galstenen, stoppen met het drinken van alcohol of het vervangen van de medicijnen die iemand gebruikt. Vervolgens zullen de gevolgen van de ontsteking behandeld moeten worden. Op het moment dat de oorzaak niet bekend is, dan is het vooral van belang de ontsteking tot rust te laten komen. Iemand mag dan meestal niets eten of drinken de eerste paar dagen. Na een paar dagen wordt er sondevoeding toegediend. Ook krijg je een slangetje in de neus dat naar de maag loopt. Dit slangetje zuigt de maagsappen af zodat de alvleesklier en darmen rust krijgen. Ook krijg je vocht toegediend. Tegen de pijn krijg je pijnstilling.

Bronnen: Alvleeskliervereniging, MCL, Antonius Ziekenhuis en MLDS