Buikpijn? Misschien heb je endometriose

Heb je vaak last van buikpijn, vooral tijdens de menstruatie? Dan heb je misschien wel endometriose. Naar schatting heeft één op de vijf vrouwen in de vruchtbare leeftijd, last van deze aandoening. Wat zijn de andere signalen van endometriose?

Wat is endometriose?

Endometriose is een aandoening, waarbij weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies (endometrium), ook op plaatsen buiten de baarmoeder voorkomt. Dit weefsel kan dan op het buikvlies en/of andere organen in de onderbuik zitten. Vervolgens kan het daar dan gaan groeien, maar ook ingroeien.

Het baarmoederslijmvlies veranderd gedurende de maand onder invloed van hormonen. Het bereidt zich dan voor op een eventuele innesteling van een bevruchte eicel. Het slijmvlies wordt dikker, is goed doorbloedt en bevat voedingsstoffen. Het weefsel dat ook buiten de baarmoeder zit, groeit op precies dezelfde manier mee. Het baarmoederslijmvlies gaat bij het uitblijven van een innesteling bloeden. Dit gebeurt ook bij het weefsel dat buiten de baarmoeder aanwezig is. Echter, het bloed kan het lichaam niet via de vagina verlaten. Het gaat op de oppervlakte van omliggende weefsels en organen zitten. Dit kan ontstekingen en veel pijnklachten veroorzaken. Hoe meer baarmoederslijmvlies er in de onderbuik rondzwerft, hoe meer klachten dit kan geven.

Oorzaken van endometriose

Het is nog niet precies bekend hoe endometriose ontstaat. Men gaat ervan uit dat een aantal verschillende factoren invloed kunnen hebben:

• Tijdens de menstruatie kan wat bloed met endometrium terugvloeien en in de buikholte terechtkomen.
• Erfelijkheid kan van invloed zijn. Endometriose komt in bepaalde families vaker voor dan in andere.
• Embryologisch weefsel kan in de buikholte terechtkomen.
• Afweerstoornissen. Cellen van het baarmoederslijmvlies zijn dan via de lymfebaan door het lichaam verspreid.

Overige risicofactoren
De kans op het krijgen van endometriose is verhoogd wanneer je:

• Moeder of zus endometriose heeft.
• Al vanaf jonge leeftijd menstrueert.
• Pas laat in de overgang komt.
• Niet (of niet vaak) zwanger bent geweest.
• Cyclus kort is, waardoor je vaak menstrueert (bijvoorbeeld iedere drie weken ongesteld bent).

Symptomen endometriose

Endometriose kan verschillende klachten geven. De meest voorkomende klachten zijn:

Pijnlijke menstruatie

Menstruatiekrampen die zo pijnlijk zijn dat je zelfs met zware pijnstillers in bed moet blijven liggen, is een symptoom van endometriose. Bij veel vrouwen wordt de pijn tijdens de menstruatie met de jaren erger. Daarnaast wordt de pijnperiode ook langer. Is het eerst nog enkel tijdens de menstruatie, in de loop der jaren kan de pijn ook vóór, en aansluitend aan de menstruatie aanhouden. Vaak gaat dit gepaard met hevige bloedingen met het verlies van stolsels, langdurige bloedingen en/of voorbloedingen of tussentijdse bloedingen.

Darmproblemen

Je kunt last hebben van verstopping of juist dunne ontlasting. Dit kan gepaard gaan met veel buikkrampen. Ook kun je last hebben van een pijnlijke, moeilijke of slijmerige ontlasting.

Pijn bij plassen

Wanneer er endometriosehaarden zitten op het buikvlies dat over de blaas ligt, dan kan dit zorgen voor een geïrriteerde blaas. Dit kan pijn bij het plassen veroorzaken en het gevoel geven dat je vaak moeten plassen.

Plotselinge buikpijn

Wanneer het baarmoederslijmvlies in de eierstokken aanwezig is, kan een groei ervan een vergrote eierstok veroorzaken. In uitzonderlijke situaties kan deze dan gaan bloeden of scheuren. Dit geeft een plotseling een hevige buikpijn. Dit komt slechts zelden voor.

Pijn bij het vrijen

Endometriose kan niet alleen in de eierstokken, maar ook tussen de endeldarm en de baarmoeder of tussen de blaas en de baarmoeder zitten. Een gevolg hiervan kan zijn dat bij het vrijen een pijn diep in de buik, of diep in de schede tijdens of vlak na het vrijen ontstaat.

Vermoeidheid

Veel mensen hebben last van vermoeidheid, en moeheid komt voor bij veel verschillende ziektes. Echter, het is opvallend dat veel vrouwen met endometriose last hebben van vermoeidheid en soms van extreme vermoeidheid. Men weet nog niet wat daar de oorzaak van is.

Lage rugpijn

De pijn in je buikholte kan doorstralen naar je onderrug.

Verminderde vruchtbaarheid

Bij 3 op de 10 vrouwen die moeilijk zwanger worden, is sprake van endometriose. Het is belangrijk dat wanneer je endometriose hebt en een kinderwens hebt, dit spoedig bespreekt met de arts. Hierdoor kan eventuele schade aan de geslachtsorganen beperkt blijven. De spontane kansen op een zwangerschap zijn verlaagd, maar meestal niet nul.

Gelukkig geeft endometriose niet altijd klachten. Daarnaast is het ook zo dat veel van bovenstaande symptomen niet specifiek voor endometriose zijn. Ze kunnen door allerlei aandoeningen worden veroorzaakt.

Behandeling

Endometriose is niet volledig te genezen, maar de symptomen kunnen bij een groot deel van de patiënten geheel of gedeeltelijk worden weggenomen. Om endometriose te behandelen zijn er verschillende opties:

• Afwachten
  Je houdt, samen met de arts, de klachten in de gaten en je wordt regelmatig onderzocht op het beloop van de ziekte. Dit om te kijken of er eventueel met een behandeling moet worden begonnen.
• Symptomatische behandeling
  Bij deze vorm worden de symptomen behandelt. Het gaat dan vooral om de pijnklachten. Veel vrouwen hebben baat bij prostaglandineremmers zoals ibuprofen, diclofenac en naproxen. Deze pijnstillers remmen de eigen productie van prostaglandine, zodat de menstruatie minder pijnlijk verloopt.
• Hormonale therapie
  Hormonale therapie bestaat uit het doorslikken van de pil. Hierdoor bouwt het baarmoederslijmvlies zich niet op voor een eventuele innesteling. De endometriosehaarden blijven dan ook rustig. Daarnaast kun je progesteronpreparaten slikken, die de eisprong en dus menstruatie onderdrukken. Veel hormonale medicijnen hebben echter wel vervelende bijwerkingen.
• Operatie
  De arts verwijdert tijdens een operatieve ingreep zoveel mogelijk endometriosehaarden, cysten en verklevingen om de schade te herstellen die door de aandoening is veroorzaakt. Er kan gekozen worden voor een kijkoperatie of voor een buikoperatie. In de meeste gevallen zal de arts voor een kijkoperatie kiezen. Deze is veel minder ingrijpend en zorgt voor een kortere herstelduur.
• Alternatieve behandeling
  Er bestaan ook verschillende alternatieve behandelopties waar sommige vrouwen baat bij lijken te hebben. Denk hierbij aan een speciaal dieet, kruidentherapie en acupunctuur. Deze behandelmethoden zijn niet wetenschappelijk onderbouwd.

Kinderwens

Endometriose kan de vruchtbaarheid beïnvloeden, maar het betekent niet dat alle vrouwen met endometriose onvruchtbaar zijn. Het is wel bekend dat de kans bij vrouwen met endometriose lager is dan bij vrouwen die deze aandoening niet hebben. Wanneer dit het geval is, dan kan intra-uteriene inseminatie (IUI) of in vitrofertilisatie (IVF) een uitkomst zijn. Bij IUI brengt de gynaecoloog het sperma rechtstreeks in de baarmoeder. Bij IVF bevruchten de zaadcellen de eicel in een reageerbuis. De bevruchte eicel wordt daarna teruggeplaatst in de baarmoeder.

Tot slot

Endometriose is een chronische aandoening die bij sommige vrouwen helemaal geen klachten veroorzaakt, terwijl andere vrouwen er in hun dagelijks leven er erg veel last van hebben. Behandeling vermindert de klachten, maar ze verdwijnen meestal niet helemaal.

Heb jij een zorgvraag?

Heb jij een vraag over endometriose? En wil je snel en deskundig advies? Bij de online ZorgZus kun je snel terecht met al je vragen. Gespecialiseerde verpleegkundigen bieden je online professionele hulp, begeleiding & advies.

De Online ZorgZus is een zusterorganisatie van Dokter.nl.

Bronnen: Endometriose, Catharina Ziekenhuis en UMCG