Naar schatting lijdt 24 tot 34% van de Nederlandse bevolking aan het metabool syndroom. Vooral mannen ouder dan 40 jaar krijgen ermee te maken. Het metabool syndroom geeft een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Maar is het ook een voorloper van diabetes type 2?
Wat is het metabool syndroom?
Het metabool syndroom wordt ook wel aangeduid als het insuline resistentie syndroom. Vroeger sprak men over syndroom X, waarbij de letter X aangeeft dat de onderliggende pathogenese destijds nog grotendeels onbekend was. Tegenwoordig wordt ook wel gesproken over cardio metabool risico. Het is een chronisch stofwisselingsprobleem dat gepaard gaat met:
- Een hoge bloeddruk.
- Een verstoord bloedsuikergehalte.
- Overgewicht.
- Hoog cholesterol.
- Stoornissen in de bloedstolling.
Op termijn kan dit syndroom leiden tot hart- en vaatziekten, diabetes type II en mogelijk sommige vormen van kanker. Ondanks het feit dat het syndroom vaker bij mannen dan bij vrouwen voorkomt, neemt het risico bij vrouwen sterker toe naarmate er meer risicofactoren zijn.
Wanneer sprake van metabool syndroom?
Er is sprake van het metabool syndroom wanneer je als een man buikomtrek hebt van > 94 cm mannen. Voor vrouwen geldt een buikomtrek van > 80 cm. Daarnaast heeft iemand minstens 2 van de volgende kenmerken:
- Verhoogde nuchtere bloedsuikergehalte >100 mg/dL (5,6 mmol/L), of wanneer je al de diagnose type II hebt gekregen.
- Te veel bloedvetten waarbij de triglyceriden =150 mg/dL (1,7 mmol/L), of een behandeling hiervoor.
- HDL-cholesterol <40 mg/dL bij mannen, < 50 mg/dl bij vrouwen, of een behandeling hiervoor.
- Hoge bloeddruk > 130/85 mmHg of een behandeling van hypertensie.
Mogelijke oorzaken metabool syndroom
Er bestaan nog veel vragen over de onderliggende oorzaken van het Metabool Syndroom. Maar van onderstaande oorzaken is bekend dat ze van invloed zijn:
- Overgewicht
Vooral overgewicht met te veel lichaamsvet gecombineerd met te weinig lichaamsbeweging bevorderen de ontwikkeling van het metabool syndroom. - Buikvet
De afgelopen jaren is men zich gaan verdiepen in het buikvet. Het blijkt dat het buikvet nog sterker de kans op hart- en vaatziekten kan voorspellen, dan overgewicht op zichzelf. Het is om die reden dat een taillemeting een betere voorspellende waarde heeft voor hart- en vaatziekten dan je BMI getal (BMI staat voor Body Mass Index . Dit is het gewicht gedeeld door het kwadraat van je lengte). Wil jij weten wat je BMI is? Doe dan hier de Dokter.nl BMI zelftest. - Verstoord dag en nachtritme
Ook zou een gestoord dag-nachtritme bijdragen tot de ontwikkeling van het metabool syndroom. - Laag testosteron
Bij mannen ouder dan 40 jaar daalt de hoeveelheid testosteron in het bloed. Het gevolg hiervan is dat de spiermassa afneemt en er wordt meer vet opgeslagen. Dit kan leiden tot het metabool syndroom. De daling van het testosteronniveau wordt echter versneld als je het metabool syndroom hebt. Wanneer je niet goed op je gewicht let, zou in een vicieuze cirkel terecht kunnen komen. - Insulineresistentie
De exacte oorzaak van het metabool syndroom is (nog) niet bekend. Maar men is er wel van overtuigd dat insulineresistentie van een grote rol speelt. Meer dan 90% van de mensen die het metabool syndroom hebben, zijn insulineresistent.
Tenslotte spelen ook erfelijke factoren een rol: in sommige families komen hartziekten en diabetes meer voor dan in andere families.
Preventie en behandeling
Op basis van de huidige kennis van het Metabool Syndroom kunnen onderstaand adviezen worden gegeven ter preventie van deze aandoening:
Afvallen
Een gewichtsverlies van 5 à 10% tijdens het eerste jaar is het advies wanneer de diagnose metabool syndroom is gesteld. Op het moment dat iemand een tiende van zijn lichaamsgewicht verliest, dan gaat bloeddruk naar beneden en is het cholesterol beter in balans. Er werd aangetoond dat een gemiddelde gewichtsafname met 7% het risico op diabetes type II doet dalen met 58%. Probeer dit te doen door gezond te eten.
Gezonde voeding
De basis van de behandeling van het metabool syndroom is om minder en gezonder te eten. Let hierbij vooral op de verzadigde vetten en de zogenaamde eenvoudige koolhydraten. Ze zitten in voedingsmiddelen met suiker en geraffineerde granen. Denk hierbij aan snackrepen, witbrood, witte pasta, witte rijst, zoet broodbeleg, frisdranken, gebak en koekjes, snoep, chips en toetjes. Alcohol is ook een dikmaker.
Verder zijn omega-3 vetzuren (in vis), fytosterolen (in sojaproducten) en voedingsvezels (zoals in volkoren producten, linzen, peulvruchten, groenten en fruit) in verschillende studies effectief gebleken bij de bestrijding van het metabool syndroom. Dit omdat ze een gunstige invloed hebben op de bloedvetten en de cholesterolhuishouding.
Meer beweging
Lichaamsbeweging helpt niet alleen bij het verminderen van het lichaamsgewicht en het verkleinen van de buikomtrek. Studies tonen aan dat lichaamsbeweging heel wat bijkomende positieve effecten heeft: verlaging van het risico op hart- en vaatziekten, verlaging van de kans op diabetes type II, verlaging van de kans op depressie en angststoornissen. Dus probeer iedere dag te bewegen. Denk hierbij aan het wat vaker de fiets of de trap nemen. Maar ook tuinieren of stofzuigen draagt allemaal bij tot gewichtsafname, zeker wanneer dit in combinatie met gezonde voeding is.
Stoppen met roken
Ondanks het feit dat roken geen oorzaak is van het metabool syndroom is het een belangrijke co-risicofactor in de ontwikkeling van hart en vaataandoeningen en bij het ontwikkelen van diabetes complicaties.
Regelmatig dag- en nachtritme
Probeer je bioritme niet te veel te verstoren. Beperk activiteiten zoals het te laat naar bed gaan, e-mailen tot laat in de avond en het in bed nog even naar de televisie kijken.
Bronnen: voorhethart.nl, diabetesfonds.nl en mznl.be
Delen:
gepubliceerd door C. van Etten.
onderschreven door P.M. Mulder (arts)
