Heb jij een ijzertekort?

Ondanks het feit dat ons lichaam maar een paar gram ijzer bevat, kan een tekort van enkele milligrammen ijzer al een wrak van ons maken. Wat zijn de oorzaken van ijzertekort en kun je een ijzertekort voorkomen?

Functie van ijzer

IJzer is een belangrijk bestanddeel van hemoglobine, een onderdeel van de rode bloedcellen. Deze rode bloedcellen vervoeren zuurstof van de longen naar de rest van de weefsels. IJzer zorgt ervoor dat het bloed zuurstof kan transporteren. Wanneer iemand een ijzertekort heeft, dan kan er minder zuurstof getransporteerd worden.

IJzer helpt het lichaam ook om afweerstoffen op te bouwen tegen ziektes en om schadelijke stoffen af te breken. Hiervoor heeft ons lichaam iedere dag een bepaalde hoeveelheid ijzer nodig. Een gezonde ijzervoorraad voor ons lichaam bedraagt tussen de 800 en 1500 mg. Om deze reserves op peil te houden, is de dagelijkse behoefte bij mannen ongeveer 1 mg, bij vrouwen 1-2 mg en bij zwangere vrouwen rond de 2,5 mg.

Wat is een ijzertekort?

Je lichaam bevat 3 tot 5 gram ijzer. Per dag verbruik je ongeveer 1 mg ijzer. Met uitzondering van wanneer je ongesteld bent, dan is dit iets hoger. Op het moment dat je een ijzertekort hebt, kun je minder hemoglobine in de rode bloedcellen maken. Hierdoor neemt het zuurstoftransport af en de spieren kunnen dan onvoldoende zuurstof vasthouden.

Een ijzertekort kan in alle leeftijdsgroepen voorkomen. Echter, vrouwen, jonge kinderen en zwangere vrouwen zijn een belangrijke risicogroep. Vrouwen hebben meer ijzer nodig tijdens de menstruatie. Een tekort aan het bouwsteen ijzer, kan tot onder andere moeheid leiden. Bij jonge kinderen kan ijzertekort een negatief effect op de ontwikkeling hebben. Ze groeien dan langzamer en hebben een verminderde weerstand, waardoor ze een hogere kans op infecties hebben. IJzertekort kan dus tijdelijk zijn (menstruatie) maar kan ook chronisch zijn. In alle gevallen zorgt een ijzertekort voor klachten.

Symptomen

Een ijzertekort kan leiden tot een groot aantal verschillende symptomen. Wie last heeft van een tekort aan ijzer, kan de volgende klachten hebben:

• Moeheid. Je voelt je moe, futloos en je hebt nergens zin in.
• Verminderde spierfunctie.
• Duizeligheid, vooral na wat inspanning.
• Hoofdpijn, vooral na wat inspanning.
• Bleke gelaatskleur.
• Concentratieproblemen.
• Rusteloze benen.
• Verminderde weerstand waardoor er een hogere kans op infecties ontstaat.
• Ontsteking van de tong.
• Kortademigheid, hartkloppingen, slechte huid, broze nagels en dun haar kan ontstaan wanneer het ijzertekort veroorzaakt wordt door bloedarmoede.
• Bij baby’s en kinderen kan een verminderde groei een symptoom zijn.

Oorzaken

Een ijzertekort kan verschillende oorzaken hebben. Mogelijke oorzaken zijn:

• Voeding
  Het consumeren van voeding die te weinig ijzer bevat, kan de oorzaak zijn van je ijzertekort. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen bij veganisme, vegetarisme, mensen die streng lijnen of mensen die heel weinig eetlust hebben.
• Stoornis in de darm
  Als gevolg van een stoornis in de darmen, door een beschadiging van het slijmvlies van de darm, kan het lichaam het ijzer uit de voeding niet goed opnemen. Dit kan het geval zijn bij de ziekte van Crohn of coeliakie. Maar kan ook het gevolg zijn van een operatie aan de dunne darm.
• Bloedverlies
  Bloed bevat veel ijzer, dus als je veel bloedt, verlies je veel ijzer. Dit kan komen door een operatie, bevalling, miskraam, na een periode van langdurige of heftige menstruatie. Maar ook na een periode waarin je ongemerkt lange tijd kleine beetjes bloed verliest. Dit kan zijn in de maag of darmen, als gevolg van het gebruik van pijnstillers of bij een ziekte van de maag of darmen.
• Grotere ijzerbehoefte
  Bij een zwangerschap kan de ijzerbehoefte van het lichaam stijgen en zou je bloedarmoede in je zwangerschap kunnen krijgen. Echter, via de voeding krijgen de meeste mensen in Nederland genoeg ijzer binnen om aan een grotere ijzerbehoefte te voldoen.
• Chronische ziekten
  IJzertekort kan ook ontstaan bij chronische ziekten, zoals reuma, ontsteking in bot, maagzweer, maag- of darmkanker en bij een acute infectie aan de luchtwegen, urinewegen of maag-darmstelsel.

Wat kun je eraan doen?

Wanneer je een aantal symptomen herkent, neem dan contact op met je huisarts. Deze zal wat bloed afnemen en onderzoeken. Wanneer je inderdaad een ijzertekort hebt, dan moet daar wat aan gedaan worden. De behandeling is afhankelijk van de oorzaak. Zodra de huisarts weet wat de oorzaak is van het te lage ijzergehalte, kan er wat aan gedaan worden. Hij zal dan aangeven hoe je het ijzergehalte zoveel mogelijk op peil kan houden. Mogelijkheden zijn:

• IJzersupplement
  Tijdens zwangerschap of bij ernstig bloedverlies kan een arts een ijzersupplement voorschrijven. Een dergelijk supplement dient vaak voor een langere periode te gebruiken totdat het ijzergehalte in het bloed weer op peil is.
• IJzerinjecties
  Bij een ernstig en aanhoudend ijzertekort als gevolg van een chronische aandoening, kan in overleg met de arts worden gekozen voor ijzerinjecties.
• Voeding aanpassen
  Zorg ervoor dat je voldoende ijzerrijke voeding eet en vul dit aan met genoeg vitamine C zodat het ijzer goed wordt opgenomen.

IJzerrijke voeding

Als je een ijzertekort hebt, is het nodig om dit snel weer aan te vullen én op peil te houden. Door goede, gezonde en ijzerrijke voeding te eten kan dit. IJzer zit in verschillende voedingsmiddelen. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan ijzer zijn: vlees, vis, gevogelte, broccoli, bloemkool, pompoen, tomaten, citrusvruchten. Voedingsmiddelen waar veel ijzer in zit, maar waarvan het ijzer minder goed wordt opgenomen zijn: aardappelen, wortelen, ananas, bloem, rijst, meel met zemelen, appelen, bananen, peren, rabarber, spinazie, noten, amandelen en eieren. Behalve een ijzerrijk dieet kan Vitamine C helpen om de opname van ijzer te bevorderen. Vitamine C is dan ook vooral voor vegetariërs van belang omdat zij in het bijzonder hun ijzerpeil in de gaten moeten houden.

Bronnen: voedingscentrum.nl, medkennis.nl en encyclopedie.medicinfo.nl