Toxisch Shock Syndroom, de tamponziekte. Wie kan het krijgen?

We zijn allemaal opgeschrikt door het nieuws over het Amerikaanse model dat haar beide benen kwijtraakte als gevolg van het Toxisch Shock Syndroom. Wat moet je weten over deze aandoening en wie kan het krijgen?

Wat is het Toxisch Shock Syndroom?

Het Toxisch Shock Syndroom (TSS), ook wel bekend als de tamponziekte, is een zeer zeldzame, acute en zeer ernstige bacteriële infectie die kan optreden bij vrouwen, mannen en kinderen. Echter, ongeveer de helft van de patiënten bestaat uit jonge menstruerende vrouwen die tampons gebruiken. Vandaar dat men deze aandoening ook wel de tamponziekte noemt. Dit syndroom kan ontstaan tijdens of direct na de menstruatie. TSS kan levensbedreigend zijn en moet dus zo snel mogelijk worden herkend en behandeld.

Wanneer je gedurende je menstruatie ineens erg ziek voelt, zonder dat je daarvoor al grieperig was, met een hoge koorts (39 graden of meer), braken, diarree, hoofdpijn, keelpijn, duizeligheid of flauwvallen, spierpijn dan moet je de tampon verwijderen en direct contact opnemen met je huisarts.

Mogelijke oorzaken

Het merendeel van de gevallen wordt veroorzaakt door de Stafylococcus aureus bacterie. Deze bacterie komt bij heel veel mensen voor en kan verschillende infecties veroorzaken. Daaronder vallen bepaalde huidinfecties, zoals bijvoorbeeld krentenbaard (impetigo). Maar ook steenpuisten, ontstoken nagelriemen, borstontsteking en cellulitis zijn voorbeelden.

Wanneer deze bacterie dieper in het lichaam komt, dan kan hij verschillende ziektebeelden veroorzaken zoals: bloedvergiftiging, endocarditis (ontsteking aan de hartkleppen), abcessen, botontsteking, gewrichtsontsteking en longontsteking. Bij het langdurig inhouden van een tampon kan de bacterie giftige stoffen (toxinen) gaan produceren. Wanneer deze giftige stoffen in de bloedbaan terecht komen, kunnen zij verschillende ziektebeelden veroorzaken. De belangrijkste zijn het Toxisch Shock Syndroom en een voedselvergiftiging. Bij mannen en vrouwen die geen gebruikmaken van tampons, wordt het TSS veroorzaakt door beschadigingen van de huid en slijmvliezen. Via deze verwondingen kunnen toxinen eveneens terechtkomen in de bloedbaan.

In sommige gevallen is de bacterie streptococcus pyogenes de veroorzaker van de tamponziekte. Ook deze bacterie dragen veel mensen met zich mee en kan schadelijk zijn op het moment dat het binnendringt via een wond. Naast TSS veroorzaakt streptococcus pyogenes onder andere ook: kraamvrouwenkoorts, krentenbaard en wondroos.

Symptomen van TSS

De symptomen die bij TSS horen treden bijzonder snel op en zijn erg heftig. Zo is een acute hoge koorts van 39 graden en hoger een belangrijk symptoom. Andere symptomen kunnen zijn:

• Hoofdpijn.
• Braken.
• Spierpijn.
• Keelpijn.
• Uitslag die op zonnebrand lijkt welke op verschillende lichaamsdelen kan voorkomen, maar vooral op de handpalmen en voetzolen.
• Diarree.
• Bloeddoorlopen ogen.
• Duizeligheid en wellicht flauwvallen als gevolg.
• Ademhalingsproblemen.
• Extreme daling van de bloeddruk (shock).

Het hoeft niet zo te zijn dat je alle symptomen tegelijkertijd hebt. Maar wanneer er een combinatie van meerdere van deze symptomen optreden op het moment dat je ongesteld bent, verwijder dan je tampon (als je er een gebruikt), neem daarna direct contact op met je huisarts.

Het is nog onduidelijk waarom sommige mensen wel de tamponziekte krijgen en anderen niet. Wetenschappers nemen aan dat mensen die gevoelig zijn voor TSS, niet voldoende weerstand in hun bloed hebben om de toxinen te neutraliseren. Het is ook zo dat iemand die al eens TSS heeft gehad, een grotere kans heeft om het nog een keer te krijgen dan iemand die het nooit heeft gehad

Behandeling

Wanneer de diagnose Toxisch Shock Syndroom is gesteld, moet er snel gehandeld worden. Wanneer dat niet gebeurt kunnen binnen enkele dagen bepaalde organen worden aangetast of zelfs stilgelegd. De behandeling is afhankelijk van de ernst en het stadium waarin deze aandoening is. Ernstige TSS wordt met antibiotica behandeld. Wanneer er sprake is van een verlaagde bloeddruk dan is een ziekenhuisopname nodig. Hier worden dan geneesmiddelen toegediend om de bloeddruk te normaliseren en extra vocht om uitdroging te voorkomen.

Hoewel de ziekte dodelijk kan zijn, komt dit maar héél weinig voor en de meeste mensen herstellen helemaal.

Kun je TSS voorkomen?

Het krijgen van de tamponziekte kun je niet helemaal voorkomen, maar je kunt wel het risico erop doen verminderen. Wat kun je doen?

• Kies voor de kleinste tampon of voor een tampon met het laagste absorptievermogen voor de zwaarte van je menstruatie. Tampons met een groot formaat, en daardoor een hoog absorptievermogen, verhogen het risico op tamponziekte. Deze tampons houden vrouwen vaak langer in hun vagina, waardoor toxinen langer de tijd hebben zich te ontwikkelen en verspreiden.
• Wissel het gebruik van tampons ook af met maandverband wanneer dat mogelijk is.
  • Gebruik ’s nachts liever maandverband dan tampons. Gebruik je toch een tampon, verwijder hem dan ’s morgens gelijk nadat je wakker bent geworden.
• Verwissel je tampon iedere 3 à 4 uur. Het langdurig inhouden van een tampon verhoogt het risico op deze tamponziekte.
• De bacteriën die tamponziekte veroorzaken, leven op de huid. Was daarom voor en na het inbrengen van de tampon goed je handen.
• Gebruik tampons alleen maar tijdens de menstruatie en dus niet om vaginale afscheiding mee op te vangen.
• Laat andere voorbehoedsmiddelen zoals een spiraaltje of pessarium niet langer inzitten dan op de verpakking van de fabrikant staat.
• Gebruik geen tampons wanneer je ooit TSS hebt gehad.

Bronnen: Hevig Bloedverlies en Menselijklichaam