Menstruatie: wanneer is het code rood?

Menstruatieklachten zijn geen zeldzaam verschijnsel. Dat wordt onder meer bevestigd door online onderzoek van het Radboudumc. Van de 42.879 vrouwen die een zeer uitgebreide enquête hebben ingevuld, meldt 85% menstruatiepijn, 77% psychische klachten, 71% moeheid, 59% rugpijn, 56% hoofdpijn en 54% een té hevige menstruatie.

Een derde zegt door de menstruatie te worden belemmerd in het dagelijks functioneren. Maar liefst 38% heeft zo veel klachten dat de agenda erop moet worden aangepast. Opmerkelijk: slechts 48,6% is daarover open tegen familie of vrienden.

Over menstruatieproblemen zeur je niet, die overtuiging zit diep ingebakken. Maar is dat wel verstandig? Aan schijnbaar gewone menstruatieklachten kan soms een ander medisch probleem ten grondslag liggen. Wanneer is het code rood en ga je wel naar de arts?

Welke menstruatieklachten zijn er?

1 Heftige menstruatiepijn

Menstruatiepijn – vlak voor of tijdens de menstruatie – ontstaat door het samentrekken van de baarmoeder. Dit proces wordt gestuurd door prostaglandinen; hormoonachtige stoffen die ook een rol spelen bij de bevalling. De meeste vrouwen ervaren menstruatiepijn. Jonge meiden en vrouwen in de (pre)menopauze hebben er vaker last van.

Heftige menstruatiepijn kan het signaal zijn van een onderliggend probleem. Het is bijvoorbeeld één van de symptomen van endometriose. Dit is een ernstige aandoening waarbij op baarmoederslijmvlies lijkend weefsel buiten de baarmoederholte wordt opgebouwd. Naar schatting 1 op de 10 vrouwen heeft er last van. Endometriose is een veel voorkomende oorzaak van onvruchtbaarheid. Een snelle diagnose is dus van belang.

2 Hevig menstrueel bloedverlies

Hevig is een subjectief begrip, maar als je op het hoogtepunt van de menstruatie om het uur van maandverband of tampon moet wisselen, dubbele bescherming nodig hebt, last hebt van een menstruatie die langer duurt dan 7 dagen en/of een cyclus hebt die korter is dan 21 dagen en grote stolsels verliest, dan is er waarschijnlijk sprake van menorragie. Naar schatting 1 op de 5 vrouwen boven de 35 krijgt hiermee te maken.
Hormoonveranderingen door de overgang, maar bijvoorbeeld ook myomen of poliepen, kunnen tot hevige menstruaties leiden. De oorzaak kan ook een stollingsstoornis of een vorm van endometriose of gynaecologische kanker zijn. Menorragie is een medisch erkende aandoening waarvoor meerdere oplossingen zijn.

3 Plotselinge menstruatiestop

Ineens niet meer menstrueren als er wel een normale cyclus was, kan een voor de hand liggende oorzaak hebben. Denk aan zwangerschap en/of menopauze. Is hiervan geen sprake, dan is het verstandig onderzoek te laten doen. Onder meer hormonale disbalans, schildklierproblemen, vervroegde overgang, topsportbeoefening, sterke gewichtsafname (anorexia nervosa) of plotselinge stress kunnen secundaire amenorroe veroorzaken. Ineens niet meer menstrueren terwijl dat eigenlijk wel zou moeten, kan weer tot andere klachten leiden, zoals osteoporose (botontkalking).

4 Tussentijds bloedverlies

Bloedverlies tussen twee menstruaties in wordt een doorbraakbloeding of ‘spotting’ genoemd. Gebruikers van de anticonceptiepil hebben er soms last van. De oorzaak is meestal onschuldig. Maar soms is het een signaal dat er iets aan de hand is. Stress, medicijngebruik en wondjes en poliepen in de baarmoeder kunnen oorzaken zijn. Ook seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s), vaginale infecties, gynaecologische kanker, schildklierproblemen of bijvoorbeeld endometriose kunnen tot spotting leiden.

5 Extreme pms-klachten

De lijst met klachten die door het premenstrueel syndroom kunnen ontstaan, is ellenlang en varieert van lichamelijke symptomen als acne, pijnlijke borsten, een opgeblazen gevoel en hoofd- of buikpijn tot psychische klachten als prikkelbaarheid, angstgevoelens, somberheid en stemmingswisselingen.

Naar schatting 1 op de 4 vrouwen ervaart in meer of mindere mate PMS. Een extreme vorm van PMS wordt Premenstruele Dysfore Stoornis (PMDS) genoemd. PMDS (ook bekend als PMDD) wordt soms ten onrechte voor een bipolaire stoornis of depressie aangezien. Karakteristiek voor PMS en PMDD is echter dat de klachten in de periode tussen ovulatie en menstruatie ontstaan en aan het begin van de menstruatie afnemen; dus hormoon gerelateerd zijn.

Normaal of abnormaal?

Menstruatieklachten zijn een subjectief iets. Wat voor de een ondragelijk is, ervaart de ander misschien als normaal. Zodra het dagelijks functioneren onder de menstruatie lijdt, dus als de agenda erop moet worden aangepast, sport- of sociale activiteiten of zelfs werk moeten worden afgezegd of de nachtrust eronder leidt – dan is het code rood.

Houd ter voorbereiding op het gesprek met de huisarts circa drie maanden een menstruatiedagboek bij, waarin je noteert op welke dagen je bloedt, welke klachten zich wanneer voordoen en hoeveel menstruatieproducten nodig zijn. Gynaecologen – en sommige huisartsen – gebruiken ook wel een menstruatiescorekaart om het probleem inzichtelijk te maken. Om gezondheidsrisico’s uit te sluiten is het bij hevige menstruatieklachten altijd verstandig een afspraak met de huisarts te maken en/of om doorverwijzing te vragen naar de gynaecoloog.

Medische Zorgvraag?

Heb jij een medische zorgvraag over menstruatie? Wil je snel en deskundig advies? Bij de online ZorgZus kun je snel terecht met al je vragen. Gespecialiseerde verpleegkundigen bieden je online professionele hulp, begeleiding & advies. Blijf niet met je klachten rondlopen!

De Online ZorgZus is een zusterorganisatie van Dokter.nl.

Deze tekst is gepubliceerd door Paula Kragten.

Een deel van dit artikel is eerder gepubliceerd in het boek Mooi rood is niet lelijk en Period! Magazine.
Splintmedia.nl

Bronnen:
Schoep M.E., Nieboer T.E., van der Zanden M., et al. The impact of menstrual symptoms on everyday life: a survey among 42,879 women. Am J of Obstet Gynecol 2019; accessed 18 March 2019.
sciencedirect.com