Kun je osteoporose voorkomen?

Osteoporose wordt ook wel de stille epidemie genoemd. Iets waar je weinig van merkt, totdat het te laat is. Maar wanneer je er op tijd bij bent, is osteoporose dan te voorkomen?

Wat is osteoporose?

Osteoporose is de medische naam voor poreus bot of zwakker dan gemiddeld bot. Het is een chronische aandoening, waarbij er naast minder botmassa ook een verandering in de structuur van het bot optreedt. Het gevolg van zwakkere botten en een veranderde botstructuur kunnen botbreuken zijn. Vaak is dat ook het eerste teken om te kijken of dat iemand osteoporose heeft. De aandoening komt vooral op latere leeftijd voor en komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Oorzaken van osteoporose

Vanaf het 35ste levensjaar maakt je lichaam minder bot aan dan dat het afbreekt. Hierdoor ontstaat osteoporose. Er zijn een aantal factoren bekend die de kans op het krijgen van osteoporose vergroten:

• De overgang
  Na de overgang maakt het lichaam minder vrouwelijke hormonen aan. Deze hormonen zorgen ervoor dat de afbraak van botten geremd wordt. Na de overgang breekt je lichaam de botten dus sneller af, waardoor ze brozer worden.
• Lichaamsbeweging
  Wie als kind veel beweegt, krijgt stevige botten. Wie als volwassene veel beweegt, zorgt ervoor dat de botaanmaak zo groot mogelijk blijft. Bovendien vermindert bewegen de botafbraak. Wie dat niet doet, zal meer met botafbraak te maken krijgen.
• Calciumtekort
  Calcium is een hoofdbestanddeel van botten. In zuivelproducten zit veel calcium.
• Vitamine D-tekort
  Vitamine D is nodig om calcium uit je bloed op te nemen en in de botten te bouwen. Daglicht zorgt ervoor dat je lichaam vitamine D aan gaat maken.
• Roken en overmatig alcohol drinken.
• Erfelijkheid
  Er blijken 2 genmutaties te zijn die verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van deze ziekte. Dragers van één van deze genen blijken 15 tot 20% lagere botmassa te hebben en 20% meer kans op botbreuken.
• Bepaalde medicijnen
  Van corticosteroïden (dit zijn sterke ontstekingsremmers, zoals prednison) en schildklierhormoon is bekend dat ze de balans tussen botaanmaak en botafbraak verstoren.
• Bepaalde aandoeningen
  Verschillende maag-, darm- en schildklieraandoeningen kunnen de kans op osteoporose verhogen. Maar ook wanneer je op jongere leeftijd een eetstoornis hebt gehad, kun je op latere leeftijd osteoporose krijgen. Dat komt omdat de botten een tijdje niet zijn opgebouwd als gevolg van de ondervoeding.

Symptomen van osteoporose

Het proces zelf geeft eigenlijk geen klachten. Vaak is het eerste signaal dat iemand zelf een bot breekt. Wanneer dit een vinger, arm of been is dan merk je dat direct. Echter, wanneer het een wervelbreuk is, dan geeft dat niet altijd directe klachten. Als gevolg van het inzakken van de rugwervels kunnen de volgende klachten ontstaan:

• Klachten aan de organen
  Als gevolg van een krommer staande wervelkolom kan de ruimte in de borstkas kleiner worden, waardoor de longen onder druk komen te staan. Dit kan leiden tot ademhalingsmoeilijkheden. Ook kan de maag uitzakken, met een dikkere buik als gevolg. Wanneer de organen in de buik op de blaas drukken, kan iemand last krijgen van ongewenst urineverlies.
• Evenwichtsverlies
  Wanneer de rugwervels inzakken en de rug verkromt, kan de houding van het lichaam veranderen. Iemand kan dat een voorovergebogen houding aannemen waardoor iemand een minder goed evenwicht heeft.
• Spierpijn
  Door een veranderde lichaamshouding en/of een verkrampte houding door de angst om te vallen kan spierpijn ontstaan.
• Neuropatische pijn
  Doordat de wervelkolom inzakt, kan er een druk ontstaan op bepaalde zenuwbanen. Deze druk kan uitstralen naar de armen en benen of kan tintelingen in de handen of voeten geven.

Is osteoporose te voorkomen?

Osteoporose is dus vaak een proces waar veel mensen mee te maken krijgen. Echter, wanneer je er tijdig bij bent kun je zelf veel dingen doen om de balans tussen botaanmaak en botafbraak te verbeteren.

• Beweeg voldoende
  Mensen die weinig bewegen, hebben meer kans op osteoporose. Dus door voldoende te bewegen zorg je voor belasting en dat verhoogt de botsterkte. Met voldoende bewegen wordt bedoeld dat je iedere dag 30 minuten tot een uur beweegt. Wandelen is de ideale activiteit om osteoporose te voorkomen. Het belast de onderste ledematen, de heupen en de rug, zodat het bot daar wordt versterkt. Dit zijn de plaatsen waar we ook de meeste breuken zien ten gevolge van osteoporose.
• Matig met alcohol
  Alcohol belemmert de opname en het verhoogt de uitscheiding van calcium. Dat komt omdat de nieren dan minder calcium terug opnemen. Vervolgens zorgt alcohol voor een verhoging van het cortisol hormoon, of stresshormoon. Dit hormoon remt de opname van calcium in de darmen, wat zwakkere botten als gevolg heeft.
• Niet roken
  Roken versnelt de botafbraak en vertraagt de botopbouw en heeft dus een nadelig effect op het ontwikkelen of verergeren van osteoporose.
• Zorg voor voldoende calcium
  Calcium is heel belangrijk. Het zorgt voor de botvorming, zowel tijdens de groeifase als op volwassen leeftijd. Een evenwichtige voeding met voldoende gezonde zuivelproducten zorgt in veel gevallen voor de dagelijkse behoefte aan calcium.  Wanneer dit niet voldoende is, dan kan een inname van extra calcium noodzakelijk zijn.
• Zorg voor voldoende vitamine D3 en magnesium
  Deze stoffen zorgen ervoor dat het calcium beter wordt opgenomen in het lichaam. Dit betekent dat je botten sterker worden. Vitamine D wordt aangemaakt door je lichaam onder blootstelling aan zonlicht. Ga dus iedere dag 15 tot 30 minuten naar buiten. Bedenk daarbij dat het daglicht alleen werkt op onbedekte huid.

Voor sommige mensen kan inname van extra vitamine D nodig zijn om osteoporose te voorkomen:

• Vrouwen ouder dan 50 jaar of een mannen ouder dan 70 jaar.
• Wanneer je te weinig buiten in het daglicht komt.
• Mensen met een donkere huidskleur of die gesluierd gekleed gaan.
• Wanneer je woonachtig bent in een verpleeg- of verzorgingstehuis.

Bronnen: osteoporosevereniging.nl, umcutrecht.nl en zorgvoorbeweging.nl