Het hebben van te weinig mannelijk hormoon testosteron, heeft negatieve effecten op een aantal belangrijke processen in het lichaam. Wat zijn de gevolgen van een te laag testosteron?
Wat is testosteron?
Testosteron is het belangrijkste mannelijke geslachtshormoon. De term is afgeleid van ‘testis’, wat testikel of zaadbal betekent. Het lichaam maakt testosteron in de bijnieren en de teelballen (ongeveer 7 mg/dag). Maar ook vrouwen maken testosteron aan. Wel in veel kleinere hoeveelheden. Dit gebeurt in de eierstokken en in de bijnieren (ongeveer 1-2 mg per dag).
Testosteron heeft een aantal belangrijke functies in het lichaam, waaronder:
- Ontwikkeling van de mannelijke primaire en secundaire geslachtskenmerken.
- Zorgt voor de ontwikkeling van sperma.
- Heeft een grote invloed op het libido bij mannen en vrouwen.
- Testosteron stimuleert de groei van skeletspieren.
- Onder invloed van testosteron verandert de talgproductie, een van de oorzaken van acne.
- Testosteron speelt een rol bij het verlies van hoofdhaar bij mannen.
Wat zijn de gevolgen van te weinig testosteron?
Kans op hart- en vaatziekten
Er bestaat steeds meer bewijs, voor een duidelijke verhoging op het ontstaan van hart- en vaatziekten, bij mensen die een laag testosterongehalte hebben. Diverse onderzoeken hebben zelfs aangetoond dat het hebben van een laag testosterongehalte, meer risico geeft op het ontwikkelen van een hartinfarct dan roken. Erectiestoornissen zijn dan ook door deze uitkomsten een reden geworden, om mannen verder te onderzoeken op het bestaan van risico’s voor hartproblemen.
Diabetes type II
De bloedsuikerspiegel wordt in balans gehouden door insuline. Een laag testosterongehalte en een hoog insulinegehalte, voorspellen het ontstaan van diabetes Mellitus type II (ook wel bekend als ouderdomssuiker). Onderzoekers denken dat het over een verdubbeling van de kans op het ontwikkelen dit type diabetes gaat. In de toekomst leidt deze ontdekking misschien wel tot nieuwe behandelingen. Maar het biedt misschien ook aanknopingspunten, om het risico op diabetes voor mannen met een lagere testosteronlevels, te verlagen.
Osteoporose
Osteoporose (botontkalking) komt voor bij 1 op de 7 mannen ouder dan 50 jaar. Daarmee lijkt het vooral een probleem, waar vrouwen mee te maken kunnen krijgen waar 1 op de 3 de diagnose osteoporose krijgt. Bij mannen die worden behandeld voor prostaatkanker en bij wie het testosterongehalte extreem laag wordt gehouden, komt osteoporose veel meer voor. Het risico op het ontstaan van breuken is dan ook groot. Een verlaagd testosteron heeft ook een nadelig effect op het functioneren van de hersenen. De combinatie van osteoporose met een vermindering van de hersenfunctie, geeft vervolgens een sterk verhoogd risico op vallen en botbreuken. Het optreden van breuken in deze situatie, gaat ook samen met een verhoogd risico op overlijden.
Effecten op het seksueel functioneren
We weten allemaal dat ons seksueel functioneren, sterk beïnvloed wordt door onze hormonen. Vooral de hoeveelheid testosteron is hierbij van belang. De kwaliteit van de erectie wordt beïnvloed door dit mannelijk hormoon, en door een verminderde hoeveelheid testosteron vermindert de zin in seks en de potentie (fysiek vermogen tot seks).
Metabool syndroom
Metabool syndroom is een verzamelnaam van symptomen die voor komen bij iemand. De belangrijkste onderdelen zijn: een gestoorde glucose-intolerantie, hoge bloeddruk, afwijkingen in cholesterol- en lipiden(vetten)spiegels en centraal overgewicht (ophoping van vetweefsel rond het middel en de organen in de buikholte). Dit verhoogt de kans op een hartaanval en beroerte. Uit studies blijkt dat mannen met een testosteron tekort gevoeliger zijn voor het ontwikkelen van het metabool syndroom.
Wat is de oorzaak van een testosteron tekort?
Naarmate we ouder worden, neemt de productie van geslachtshormonen, waaronder testosteron, langzaam af. Dit is een normaal proces, zowel bij mannen als bij vrouwen. Dat vrouwen last krijgen van hormonale veranderingen, is algemeen bekend. Maar weinig mensen weten dat dit ook bij mannen tot allerlei klachten kan leiden. Net zoals er een vrouwelijke overgang is, bestaat er ook een mannelijk variant. Dit wordt ook wel de andropauze of de penopauze genoemd. De eerste tekenen hiervan kunnen zich vanaf het 40ste levensjaar voordoen. Bij ongeveer 12% van mannen tussen de 40 en 70 krijgen ontstaan er klachten als gevolg van een testosteron tekort.
Daarnaast kan een testosteron tekort ook veroorzaakt worden door lifestyle-achtige factoren zoals: een ongezonde voeding, slecht slapen, medicijngebruik en ziekte.
Behandeling van te laag testosteron
Het niveau van testosteron kan worden gemeten in het bloed. Als het niveau te laag is, kan de man extra testosteron krijgen. Er zijn vele vormen van testosterontherapie:
- Tabletten zijn in principe makkelijk in het gebruik en worden over het algemeen goed verdragen. Er bestaat risico op verlies van leverfunctie. Met de moderne medicijnen, is dit risico minimaal en zijn er geen laboratorium controles nodig.
- Toediening via het tandvlees slijmvlies, is ook een mogelijkheid die prima werkt. Aan deze vorm zijn geen risico’s verbonden. Het nadeel is dat maar zeer weinig mensen, de langzaam oplossende tablet die aan het tandvlees kleeft, verdragen.
- De derde vorm is dat iemand eens in de drie maanden een depot-injectie krijgt. Dit wordt goed verdragen.
- De meest populaire vorm, is toch wel een dagelijkse applicatie van een gel op de huid. In sommige gevallen geeft het een hinderlijk plakkerige huid maar verder zijn er geen bijwerkingen.
- Ook het opbrengen van een pleister is een mogelijkheid. Dit geeft bij 27% een huidirritatie. Zelden komt haarverlies of een vette huid voor als bijwerking.
Tot slot
Ondanks het feit dat er geen bewijs bestaat dat testosterontherapie prostaatproblemen veroorzaakt, wordt mannen met deze therapie wel geadviseerd, om zich te laten controleren op het ontstaan van prostaatkanker. De laatste studies wijzen niet op een vergroot risico op prostaatkanker. Met deze uitkomsten, lijkt het pad vrij om mannen de noodzakelijke testosterontherapie te geven. Want zonder hebben ze dus een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, erectiestoornissen, ouderdomssuiker en obesitas.
Bronnen: urologie.slingeland.nl en andros.nl
Tags: Metabool syndroom, Testosteron, Diabetes, Diabetes II
Delen:
gepubliceerd door C. van Etten.
onderschreven door P.M. Mulder (arts)
