Droge ogen? Misschien heb je het syndroom van Sjögren

Heb jij last van droge en geïrriteerde ogen? Dan kun je last hebben van het syndroom van Sjögren. Dit syndroom is de tweede meest voorkomende auto-immuun ziekte. Wat is de oorzaak van dit syndroom?

Wat is het syndroom van Sjögren?

Het syndroom van Sjögren is een chronische ziekte, waarbij klieren ontstoken zijn. Doordat deze aandoening chronisch is, gaan de ontstekingen niet meer weg. Vooral de vocht afscheidende klieren raken bij deze aandoening ontstoken. Hierbij kun je denken aan de traan- en speekselklieren. Dit veroorzaakt klachten zoals een droge ogen en een droge mond. Deze ziekte kan op iedere leeftijd toeslaan, maar vaak wordt hij vastgesteld bij vrouwen ouder dan veertig jaar. Bij kinderen is deze ziekte zeldzaam.

Er bestaat een primaire en een secundaire vorm van de ziekte van Sjögren:

• Primaire syndroom van Sjögren
  Heb je de primaire Ziekte van Sjögren, dan heb je er geen andere ziekte bij.
• Secundaire Ziekte van Sjögren
  Bij deze vorm is er wek sprake van een andere systemische ziekte erbij, bijvoorbeeld Reumatoïde Artritis (RA) of Systemische Lupus Erythematodes (SLE).

Mensen met het syndroom van Sjögren lopen iets meer risico het non-hodgkinlymfoom te krijgen. Dit is een kwaadaardige ziekte van de lymfeklieren (kanker).

Oorzaken van het syndroom van Sjögren

Het syndroom van Sjögren is een auto-immuunziekte die veroorzaakt wordt door een abnormale reactie van het immuunsysteem tegen het eigen lichaam. Waarom dit ontstaat is (nog) onbekend. Er zijn wel aanwijzingen dat virusinfecties, hormonale- en erfelijke factoren een rol spelen bij het ontstaan van deze auto-immuunziekte. Waarschijnlijk zorgt een combinatie van vele factoren voor een te sterke activatie van het immuunsysteem.

Echter, deze ziekte kan ook het gevolg zijn van een andere aandoening, zoals reumatoïde artritis (reuma). Dit is ook een auto-immuunziekte, waarbij het eigen afweersysteem zich richt tegen de gewrichten. Het komt vaker voor dat een patiënt last heeft van een aantal auto-immuunziekten.

Symptomen syndroom van Sjögren

• Droge ogen
  Doordat de traanklieren te weinig traanvocht produceren krijgt iemand last van droge, branderige en jeukende ogen.
• Droge mond
  Omdat de productie van speeksel, als gevolg van de ontstoken speekselklieren, afneemt kan iemand last krijgen van een droge mond.
• Slikproblemen
  Als gevolg van de lage speekselproductie kan iemand problemen krijgen met het slikken. Dat kan lastig zijn bij het eten, slikken en praten.
• Slecht gebit
  Speeksel bestrijdt bacteriën en beschermt ons gebit tegen gaatjes. Door te weinig speeksel in de mond te hebben kan het gebit worden aangetast,
• Vermoeidheid
  Bij 95% van de mensen met het syndroom van Sjögren komt ernstige vermoeidheid voor. Deze moeheid kan soms ineens verergeren. Mogelijk dat de chronische ontstekingen de oorzaak hiervan zijn.
• Grieperig gevoel
  Vaak geven mensen aan dat ze last hebben van een grieperig gevoel, soms aangevuld met een licht verhoogde lichaamstemperatuur.
• Pijn in de spieren en in de gewrichten.
  In sommige gevallen tast deze aandoening de zenuwen aan. Wanneer de dunne zenuwvezels worden aangetast, kan dat klachten geven zoals: heftig schietende, brandende en stekende pijn, gevoelloosheid, tintelingen en jeuk.
• Een droge vagina.

Bij sommige patiënten vinden ook in andere organen, dan in de speeksel- en traanklieren, ontstekingsreacties plaats. Dit kan plaatsvinden in de huid of de longen.

Diagnose van het syndroom van Sjögren

Er bestaat niet 1 specifieke test, waarmee de diagnose gesteld kan worden. Een reumatoloog of een internist zal de diagnose bepalen aan de hand van:

• Het klachtenpatroon dat naar voren komt in het gesprek.
• Meeting van de hoeveelheid traan- en speekselproductie.
• Bloedonderzoek. Bloedonderzoek is belangrijk om andere aandoeningen uit te sluiten en om een oordeel te vormen over de mogelijke complicaties en de ernst van de aandoening.
• Speekselklierbiopsie. Er wordt dan een klein stukje klierweefsel weggenomen. Men gaat hier mee aan de slag om te onderzoeken of dat er sprake is van een ontsteking die kan wijzen op het syndroom van Sjögren.
• Andere onderzoeken. Hierbij kun je denken aan aanvullend bloedonderzoek om de functie van de lever of nieren te onderzoeken. Maar de arts kan ook een longfoto maken om zo de longfunctie te bestuderen.

Behandeling van het syndroom van Sjögren

Het syndroom van Sjögren is een chronische ziekte. Tot op heden is er (nog) geen medicijn dat de klachten van het syndroom van Sjögren kan doen verdwijnen. Er wordt dan ook gekozen voor een symptomatische behandeling.

Dit kan bestaan uit het voorschrijven van kunsttranen of kunstspeeksel. Er zijn verschillende soorten kunsttranen, variërend van een waterachtige vloeistof tot een dikke gel. ’s Nachts is het meestal prettig om een gel te gebruiken. Overdag werkt een waterige druppel beter, omdat deze je gezichtsvermogen niet beïnvloedt. Let wel, het kan enkele weken duren voordat een behandeling effect heeft. Het is daarom noodzakelijk om een behandeling 6 tot 12 weken aan te houden.

Wat kun je zelf doen?

Om de mond vochtig te houden en de speekselproductie iets te stimuleren, kan het helpen om op kauwgom te kauwen. Om het slikken makkelijker te maken, kan voedsel vermengd worden met vocht zoals water of melk. Een bril met getinte glazen kan branderige ogen verminderen. Daarnaast is het belangrijk om het gebit regelmatig te laten controleren.

Bronnen: mlds.nl, oogvereniging.nl en umcutrecht.nl