Nycturie; wanneer je ’s nachts vaak moet plassen

Nycturie is één van de bekendste oorzaken van een slechte nachtrust. Een groot deel van de mensen met slaapproblemen heeft dat omdat ze ’s nachts een aantal keren wakker worden omdat ze moeten plassen. Het is een veel voorkomend urologisch verschijnsel. Ongeveer 10% van alle mannen tussen de 35 en 50 jaar heeft last van nycturie. Bij vrouwen is dat ongeveer 16%, wanneer ze in de leeftijdscategorie 35 tot 50 zitten. Boven de leeftijd van 60 tot 70 jaar, zou meer dan de helft van zowel mannen als vrouwen in meerdere of mindere mate aan nycturie lijden.

Wat is nycturie?

Wakker worden om dat iemand ’s nachts moet plassen wordt in de medische wereld nycturie genoemd. Men spreekt ervan wanneer iemand 2 keer of meer in 1 nacht wakker wordt om naar het toilet te gaan. Nycturie is geen aandoening op zich, maar komt door een onderliggend probleem. Een probleem dat erger kan worden naarmate iemand ouder wordt. Maar het kan ook op jongere leeftijd voorkomen. Zowel mannen als vrouwen kunnen er last van hebben. Opvallend is dat op jonge leeftijd vrouwen er meer last van hebben. Op oudere leeftijd hebben mannen er vaker last van.

Wanneer je ’s nachts wakker wordt en dan moet plassen dan spreekt met niet van nycturie. Nycturie is dus echt het wakker worden, omdat iemand moet plassen.

Gevolgen van nycturie

Wanneer iemand 1 keer per nacht naar het toilet gaat, dan zijn er geen gevolgen. Echter, wanneer iemand 2 keer of vaker wordt dan kan dat de slaapkwaliteit aantasten. Uit diverse studies over slaapproblemen blijkt dat nycturie één van de belangrijkste oorzaken van een verstoorde slaap is. Mogelijke gevolgen van nycturie zijn:

• Het zou mogelijk het risico op hart- en vaatziekten verhogen.
• Zorgt voor een verhoogde kans op vallen of andere ongevallen, vooral bij oudere mensen.

Oorzaken van nachtelijk plassen

Vele mensen denken dat het heel normaal is dat je vaker naar het toilet moet, wanneer je ouder wordt. Het klopt ook dat de kans op nachtelijk plassen sterk toeneemt met de leeftijd. Maar ouderdom is echt niet de enige of belangrijkste oorzaak van nycturie. Er spelen tal van andere factoren een rol:

1. Verhoogde urineproductie ’s nachts

Normaliter produceren onze nieren tussen de 1 à 2 liter urine, 25% daarvan wordt ’s nachts geproduceerd. Er zijn mensen en die produceren ’s nachts meer dan die 25%. Dit geldt bij ongeveer 7 à 8 op de 10 mensen. Bij hen is een verhoogde urineproductie tijdens de nacht dus de oorzaak van nycturie.

Oorzaken van een verhoogde urineproductie

• Te veel drinken en eten voor het slapengaan.
• Overmatig veel drinken als gevolg van een onderliggende aandoening.
• Verminderde nierfunctie. Met het ouder worden reageert de nier minder efficiënt op het antidiuretisch hormoon ADH, waardoor er te veel urine wordt aangemaakt.
• Aandoeningen die gepaard gaan met vochtopstapeling (oedeemvorming).
• Slaapapneu.
• Diabetes insipidus.
• Suikerziekte.
• Neurologische aandoeningen.
• Bepaalde medicijnen, zoals onder andere plaspillen en calciumbokkers kunnen zorgen voor overmatige urineproductie.

2. Verminderde blaascapaciteit

Normaliter kan een blaas van een volwassene tussen de 200 en 500 ml urine opslaan. Echter, gedurende de nacht kan een blaas 30% meer urine opslaan. Een beperkte functionele blaascapaciteit in de nacht kan dan de oorzaak van nycturie zijn. Oorzaken hiervan kunnen zijn:

• Overactieve blaas
  Hierbij spant de blaas zich al ook al is deze helemaal niet vol. Maar hierdoor krijgen de hersenen wel het teken dat er geplast moet worden. Een overactieve blaas is soms een gevolg van een beschadiging van een gedeelte van het zenuwstelsel, ten gevolge van bijvoorbeeld een beroerte, MS, Parkinson, een hernia of een tumor.

• Goedaardige prostaatvergroting
  Hierdoor kan de plasbuis nauwer worden. Doordat de blaasspier harder moet werken om de urine door de vernauwde plasbuis naar buiten te persen, wordt de blaaswand zwakker en raakt deze soms uitgerekt. Dit kan ertoe leiden dat je vaker moet plassen, ook ’s nachts.

• Een verzakking van de blaas of de baarmoeder
  Bij vrouwen kan nachtelijk plassen veroorzaakt worden door een verzwakking van de bekkenbodemspieren. In veel gevallen gaat dit gepaard met een verzakking van de blaas en/of de baarmoeder.

• Urineweginfectie
  Dit kan samengaan met het vaak moeten plassen en dan van kleine beetjes. Ook ’s nachts.

• Urinewegstenen
  Op het moment dat de urinewegstenen in de urineleider zitten, dan kan dit gepaard gaan met vaak plassen.

3. Overgewicht

Er bestaat een duidelijke relatie tussen nycturie en obesitas. Hoe en wat, is nog niet helemaal duidelijk. Men gaat ervan uit dat het te maken heeft met een toegenomen druk op de urinewegen. Maar het zou ook kunnen dat zwaarlijvigheid de kans op apneu en op slaapproblemen vergroot. Beide verhogen de kans op nachtelijk plassen.

4. Psychologische problemen

Nachtelijk plassen kan te maken hebben met een psychologisch probleem, zoals slaapproblemen of stress.

Wanneer naar de huisarts?

Veel mensen denken dat nycturie bij het ouder worden hoort. Dat het iets is waar ze mee moeten leren leven. Echter, in veel gevallen wordt nycturie veroorzaakt of in de hand gewerkt door een onderliggend probleem dat gewoon behandeld kan worden. Hierdoor zal ook het wakker worden, omdat iemand moet plassen, verminderen of misschien zelfs wel helemaal verholpen worden. Ga daarom naar je huisarts te gaan, wanneer je ‘s nachts 2 keer of meer wakker wordt omdat je moet plassen.

Behandeling van nycturie

De behandeling is afhankelijk van de oorzaak. Op het moment dat een onderliggende aandoening de veroorzaker is, dan moet deze eerst behandeld worden. Zo kan een urineweginfectie bijvoorbeeld met medicatie worden behandeld. Is diabetes de oorzaak, dan zal geprobeerd worden om aan te pakken. In geval van slaapapneu, moet dat op de eerste plaats behandeld worden. Hetzelfde geldt voor hart- of nierproblemen.

Wat kun je verder doen?

• Blaastraining en bekkenbodemspieroefeningen
  Wanneer het duidelijk is dat de nycturie voor een groot deel veroorzaakt wordt door een blaasprobleem, dan kunnen blaastraining en bekkenbodemspieroefeningen helpen.
• Medicatie
  Wanneer een blaasprobleem aan de basis ligt van het nachtelijk plassen, en blaastraining en/of bekkenbodemoefeningen onvoldoende helpen, dan kan de arts ook medicatie voorschrijven. Een behandeling met geneesmiddelen is erop gericht om de blaascapaciteit te verhogen en/of de nachtelijke urineproductie te verlagen.
• Operatie
  Bij ernstige klachten en als andere behandelingen onvoldoende effect hebben, kan een operatie overwogen worden. Dit kan bij een prostaatvergroting of wanneer de klachten het gevolg zijn van een overactieve blaas of aandrang-incontinentie.

Bronnen: continentie-stichting.nl en nocturie.be