Nierfalen is zonder behandeling levensbedreigend

Het blijkt dat er in Nederland 1,7 miljoen mensen rondlopen met chronische nierschade. Deze mensen lopen een verhoogd risico op nierfalen en hart- en vaatziekte. Helaas weten ook veel mensen niet dat ze nierschade hebben. Dus wat zijn de oorzaken en symptomen van nierfalen?

Wat is nierfalen?

Op het moment dat de nieren niet goed meer werken, dan is er sprake van nierfalen. Nierfalen wordt ook wel nierinsufficiëntie genoemd. Nierfalen is geen aandoening op zichzelf, maar het is een gevolg van een andere aandoening.

Twee vormen van nierfalen

Er zijn twee vormen van nierfalen: acuut en chronisch.

• Acuut nierfalen
  Bij deze vorm werken de nieren plotseling niet meer. Het kan binnen enkele dagen tot weken ontstaan.
• Chronisch nierfalen
  Bij deze vorm werken de nieren al een lange tijd niet goed. Vaak merkt iemand er in het begin weinig van. Dit komt omdat de gezonde nierfilters harder gaan werken om het één en ander te compenseren. Echter, door dat harde werken, slijten deze gezonde nierfilters sneller. Op dat moment zullen de symptomen duidelijker worden.

Functies nieren

De nieren zorgen er voor dat ons lichaam gezond blijft. Dat doen ze door de volgende functies:

Verwijderen afvalstoffen

In ons bloed zitten allerlei stoffen. Zo bevat het stoffen die ons lichaam nodig heeft, maar ook allerlei afvalstoffen. De nieren kunnen het onderscheid maken tussen deze twee. Het bloed wordt gefilterd in de nieren en na het filteren blijven water en afvalstoffen over: urine. Vervolgens stroomt de urine via de blaas naar buiten. Op het moment dat de nieren niet goed functioneren, worden afvalstoffen niet goed verwijderd en kunnen deze zich ophopen. Het gevolg is dat het lichaam langzaam vergiftigt wordt. Hiermee komen ook de klachten.

Regelen de vocht- en zoutbalans

Het lichaam kan alleen goed functioneren, als de hoeveelheid water en zouten op het juiste peil blijft. Daar zorgen de nieren voor. Zo wordt bij warm weer, wanneer we flink zweten, minder vocht via de urine afgescheiden dan bij koud weer. Aan de andere kant produceren de nieren extra urine als je veel drinkt.

Reguleren de bloeddruk

Samen met het zenuwstelsel, de bijnieren, het hart en de bloedvaten, regelen de nieren de bloeddruk. De nieren bewaken dus de vocht en zoutbalans. Veel zout trekt veel vocht aan dat heeft een hoge bloeddruk tot gevolg. Weinig zout en vocht tot een lage bloeddruk. Dus op het moment dat de nieren niet goed werken, kan dat een hoge bloeddruk veroorzaken of verergeren. Een hoge bloeddruk is schadelijk voor de hersenen, hart en nieren en verhoogt de kans op hart- en vaatziekten.

Maken hormonen aan

De nieren maken verschillende hormonen aan. Eén daarvan stimuleert de aanmaak van rode bloedcellen. Een ander hormoon speelt een rol bij het regelen van de bloeddruk.

Overige functies

Naast bovengenoemde functies helpen de nieren ook bij de botopbouw en zorgen ze voor een juiste zuurgraad in je bloed. Dit laatste is belangrijk voor het functioneren van lichaamscelen.

Symptomen van nierfalen

Zowel bij acuut- als bij chronisch nierfalen hopen afvalstoffen zich op. Toch kunnen de klachten anders zijn.

Symptomen acuut nierfalen

• Weinig/minder plassen
• Donker gekleurde urine
• Moe zijn
• Hoofdpijn, suf voelen
• In sommige gevallen rugpijn
• Misselijkheid, geen zin om te eten
• Vocht vasthouden (bijvoorbeeld bij de enkels, handen of het gezicht)
• Kortademigheid
• Jeuk.

Symptomen chronisch nierfalen

• Vermoeidheid
• Slechte eetlust
• Hoofdpijn
• Slecht slapen
• Misselijkheid
• Gevoel van ziek zijn
• Meer plassen, vooral ’s nachts
• Vocht vasthouden
• Jeuk
• Een grauwe huid
• Onrustige benen en spierkrampen
• Problemen met botten en gewrichten
• Minder zin in seks.

Oorzaken acuut nierfalen

Er kunnen 3 oorzaken van acuut nierfalen zijn:

• Plotselinge vermindering van de bloedtoevoer naar de nieren
  Dit kan ontstaan door bijvoorbeeld hevig bloedverlies of als gevolg van een verstopping van de bloedvaten die naar de nieren toe gaan. Hierdoor valt de druk in de nieren weg en kunnen de nieren hun werk niet meer goed doen.
• Beschadiging nieren
  De nieren kunnen beschadigd raken door bijvoorbeeld een auto-immuunziekte of door een infectie. Door deze beschadiging kunnen de nieren hun werk minder goed uitoefenen.
• Verstopte urinewegen
  Wanneer de urinewegen verstopt zijn, dan kan de geproduceerde urine niet worden afgevoerd. Hierdoor wordt de druk in de nieren te hoog, wat zorgt voor een beschadiging.

Oorzaken chronisch nierfalen

Deze vorm van nierfalen ontstaat doordat de nieren beschadigd raken. Helaas is de oorzaak van die beschadiging niet altijd bekend. Echter, de meest voorkomende oorzaken zijn:

• Nierfilterontsteking
• Diabetes mellitus
• Aanhoudende hoge bloeddruk
• Aangeboren nierziekte
• Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen. Denk hierbij aan pijnstillers, lithium en bepaalde plaspillen
• Afsluiting van de urinewegen.

Behandeling van nierfalen

Als nierfalen niet wordt behandeld, kan dit levensgevaarlijk zijn.

Behandeling acuut nierfalen

Bij acuut nierfalen is het belangrijk om zo snel mogelijk de achterliggende oorzaak te vinden en weg te halen. Dit kan bijvoorbeeld met medicijnen en een behandeling. In veel gevallen kunnen de nieren zich daarna herstellen. Op het moment dat dit niet het geval is, dan wordt de behandeling overgenomen door een dialyse.

Behandeling chronisch nierfalen

Chronisch nierfalen is niet te genezen. Dat deel van de nier dat beschadigd is, kan niet meer hersteld worden. De behandeling is er dan op gericht om verder nierfunctieverlies te voorkomen of te vertragen. Daarom is het ook bij deze vorm van belang om te weten waardoor het nierfalen ontstaan is, zodat de oorzaak weggenomen kan worden.

Medicijnen en een zoutarm en beperkt eiwitten dieet kunnen helpen om de nierfunctie zoveel mogelijk te behouden. Op het moment dat deze behandelingen onvoldoende helpen, dan krijgt iemand een behandeling die de werking van de nieren overneemt. Denk hierbij aan een dialyse of niertransplantatie.

Bronnen: umc utrecht, slingeland, jeroen bosch ziekenhuis en nierstichting