Coeliakie, één van de meest onder gediagnostiseerde aandoeningen

In Nederland heeft 1 op de 100 mensen coeliakie. Echter, de meeste mensen weten helemaal niet dat ze coeliakie hebben. Geschat wordt dat ongeveer 170.000 Nederlanders de ziekte hebben, en maar 20% van de mensen weet dat. Er lopen dus 136.000 mensen rond met coeliakie zonder het te weten. Dus wat zijn de symptomen van coeliakie?

Wat is coeliakie?

Coeliakie is een chronische auto-immuunziekte, waarbij mensen niet tegen gluten kunnen. Gluten zijn eiwitten die in granen zitten. Ze zitten vooral in tarwe, maar in mindere mate ook in andere graansoorten zoals rogge, gerst, haver en spelt. Gluten zorgen voor de stevige structuur van het deeg. Daarnaast is haver in Nederland vaak besmet met tarwe. Om die reden wordt haver meestal ook niet verdragen door mensen met coeliakie.

Voedsel dat gluten bevat, veroorzaakt bij mensen met coeliakie een ontstekingsreactie in de darmen en beschadigt het slijmvlies van de dunne darm. Op den duur kan de darmwand dusdanig beschadigt raken dat er geen darmvlokken meer over zijn. Hierdoor is de darmwand glad en te klein, waardoor de voedingsstoffen minder goed opgenomen kunnen worden. Doordat er minder voedingsstoffen door het lichaam kunnen worden opgenomen ontstaat er een tekort aan vitaminen en mineralen. Hierdoor kunnen er verschillende klachten ontstaan, waaronder verschillende buikklachten.

Coeliakie komt twee keer zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen.

Oorzaak van coeliakie

Het is nog niet bekend wat de exacte oorzaak van coeliakie is. Men weet wel dat erfelijkheid een rol speelt. Men gaat ervan uit dat coeliakie veroorzaakt door een combinatie van erfelijke en omgevingsfactoren.

Op het moment dat één van de ouders coeliakie heeft, dan heeft een kind een verhoogde kans van 5 tot 10% op het krijgen van coeliakie.

Symptomen van coeliakie

Niet iedereen met coeliakie heeft duidelijke klachten, daarom wordt dit soms niet opgemerkt. Maar het is ook niet zo dat wanneer er wel klachten zijn dat deze bij iedereen gelijk zijn. Integendeel, de klachten kunnen juist heel verschillend zijn. Ook de ernst van de klachten kan heel wisselend zijn.

Symptomen bij kinderen

Bij kinderen ontstaan de klachten vaak al in het eerste jaar. Vanaf 7 maanden krijgen baby’s voor het eerst voeding waarin gluten voorkomt zoals pap en brood. Bepaalde baby’s vertonen dan de volgende symptomen:

• Een opgezette buik.
• Weinig eetlust.
• Overgeven.
• Diarree.
• Achterblijvende groei en gewicht.
• Platte dunne billen.
• Een bolle buik met dunne armen en benen.
• Veel huilen.
• Ontlasting is vaak stinkend, vettig en schuimend.

Symptomen bij volwassenen

Bij volwassenen zijn de symptomen in de meeste gevallen niet zo duidelijk. Voorbeelden van symptomen bij volwassen zijn:

• Aanhoudende diarree.
• Ontlasting stinkt vaak en is vettig. Dit is te merken aan de zogenaamde ‘remsporen’ die in het toilet achterblijven.
• Soms juist verstopping. Ook wanneer er gebruik wordt gemaakt van laxeermiddelen.
• Regelmatig een opgezette buik.
• Soms huiduitslag.
• Buikpijn.
• Misselijkheid en soms overgeven.
• Gewichtsverlies zonder aanwijsbare reden.
• Regelmatig en langdurig (6 weken) last van winderigheid.
• Botontkalking.
• Bloedarmoede.
• Constante en ernstige vermoeidheid.
• Humeurigheid.
• Depressiviteit.
• Depressiviteit en/of veel huilen.
• Te geringe lengte groei.
• Te late puberteit.
• Onvruchtbaarheid.
• Algeheel gevoel van ziek zijn.

Diagnose coeliakie

Voor het stellen van een diagnose zal de huisarts door middel van een bloedtest vaststellen of er antistoffen tegen de eigen darmcellen in het bloed zitten. Wanneer dat het geval is, dan is de kans dat iemand coeliakie heeft groot. Vervolgens moet de definitieve diagnose door een maag-darm-leverspecialist worden gesteld. Dit doet hij of zijn door het nemen van een darmbiopt. Wanneer het kinderen onder de 2 jaar betreft en ze hebben een aantal herkenbare symptomen en sterk verhoogde antistoffen in het bloed, dan kan de diagnose worden gesteld zonder biopt.

Maar ook kan het zo zijn dat er bij het bloedonderzoek geen antistoffen zichtbaar zijn. Dat wil dan niet zeggen dat coeliakie helemaal uitgesloten is. Op het moment dat er symptomen zichtbaar zijn die passen bij coeliakie, of is er een familielid met coeliakie, dan moet er altijd verder onderzocht worden.

Behandeling van coeliakie

De behandeling van coeliakie bestaat uit het volgen van een dieet waar geen gluten in zitten. Wanneer dit dieet strikt gevolgd wordt, dan zullen de symptomen langzaam verdwijnen. In de meeste gevallen zal iemand zich al na en paar weken tot een paar maanden veel beter voelen. Binnen 6 maanden tot een jaar is de dunne darm helemaal hersteld.

Als gevolg van de coeliakie kan iemand een bepaald vitamine tekort of bloedarmoede hebben. De arts zal dan het advies geven om voor een bepaalde periode extra vitaminen en mineralen in te nemen.

Het volgen van een glutenvrij dieet klinkt gemakkelijk, maar dat is niet zo. Vaak is het moeilijk om dit heel strikt te volgen, zeker omdat er in veel producten gluten zitten.

Producten die gluten bevatten zijn onder andere; tarwe, spelt, gerst, rogge, bulgur en couscous. Het is zaak om binnen een glutenvrij dieet voldoende vitaminen en mineralen binnen te krijgen. Een diëtist kan helpen met het samenstellen van een goed voedingspatroon.

Producten die glutenvrij zijn, zijn onder ander:

• Mais.
• Rijst.
• Boekweit.
• Gierst.
• Teff.
• Sorghum.
• Quinoa.
• Amaranth.
• Soja.
• Maizena.
• Maisgerstmeel.
• Aardappelen.
• Peulvruchten.
• Groente en fruit.
• Eieren.
• Vis, vlees en gevogelte.

Wanneer de klachten niet minder worden of zelfs erger worden, dan kan er sprake zijn van refractaire coeliakie. Refractaire coeliakie is een zeldzame vorm van coeliakie. Het komt vooral voor bij mensen die ouder dan 50 jaar zijn en bij wie coeliakie net ontdekt is. Deze vorm van coeliakie is ernstig, omdat de beschadigingen aan de darmwand dan al lang bestaan. Hierdoor kunnen ze vaak niet meer herstellen. De eventuele symptomen blijven of kunnen zelfs erger worden.

Daarnaast kunnen patiënten met refractaire coeliakie dunne darmkanker krijgen. Daarom wordt deze patiënten aangeraden om zich regelmatig door een Maag Darm Lever-arts te laten onderzoeken.

Bronnen: mlds.nl, glutenvrij.nl, voedingscentrum en darmgezondheid.nl