Longontsteking, pak het op tijd aan

De meeste mensen genezen van een longontsteking door een antibioticakuur te volgen. Maar er zijn ook mensen die in het ziekenhuis moeten worden opgenomen. Bij bepaalde risicogroepen kan het zelfs fataal aflopen, wanneer er niet op tijd gehandeld wordt. Wat is een longontsteking, wie lopen er extra risico en wat kun je er aan doen?

Wat is een longontsteking?

Bij een longontsteking, ook wel pneumonie genoemd, zijn de kleine vertakkingen van de longen en de longblaasjes ontstoken. Het is een ernstige infectieziekte die het longweefsel aantast. Meestal is een deel van één long ontstoken. Als een longontsteking in beide longen zit, dan kan dit zelfs levensbedreigend zijn. Een longontsteking moet je altijd ernstig nemen. Neem daarom contact op met je huisarts, wanneer je bepaalde symptomen van longontsteking bespeurt.

Mogelijke oorzaken

De oorzaak van een longontsteking is in de meeste gevallen een bacterie, virus, schimmel of een combinatie daarvan. Vaak is het zo dat iemand een longontsteking krijgt, nadat ze eerst een verkoudheid of een griep hebben gehad. Deze bacteriën kunnen door inademing in de longen zijn terechtgekomen. Maar sommige van die verwekkers (zoals de pneumokok en de stafylokok), bevinden zich van nature in onze mond. Pas wanneer je weerstand laag is, kunnen die kwaad doen.

• De meest voorkomende verwekker van een longontsteking is de bacterie Streptococcus pneumoniae. Virussen die longontsteking veroorzaken zijn het griepvirus, het waterpokkenvirus en SARS-virussen.
• De legionella pneumophila is de bacterie die de zogenaamde veteranenziekte veroorzaakt. Deze bacteriën zijn normaal aanwezig in het oppervlaktewater.
• In de meeste gevallen zijn pneumokokken de oorzaak van een bacteriële longontsteking. In 10 tot 20% van de gevallen kan die fataal aflopen, wanneer deze niet behandeld wordt. Deze soort kan zich voordoen als complicatie bij een virusinfectie van de bovenste luchtwegen, zoals een verkoudheid.
• Daarnaast zijn stafylokokken één van de voornaamste oorzaken van een longontsteking die in het ziekenhuis wordt opgelopen. Deze soort kan zich voordoen als complicatie bij griep. In de meeste gevallen treft dit hele jonge kinderen, ouderen, zwaar zieke patiënten en/of mensen met een verzwakt immuunsysteem.
• Bij schoolgaande kinderen (4 tot 10 jaar) en jongvolwassenen (30 tot 40 jaar), is de mycoplasma pneumoniae een veel voorkomende veroorzaker. De symptomen van deze infectie ontstaan meestal geleidelijk en gaat meestal vanzelf over.
• De chlamydophila pneumoniae is verantwoordelijk voor ongeveer 10% van de longontstekingen die ontstaan bij jongeren, jongvolwassenen en ouderen. Vooral bij ouderen kan ze zeer ernstig zijn.

Symptomen longontsteking

Longontsteking begint met een irritatie van je longweefsel. De belangrijkste symptomen zijn:

• Bij het hoesten pijn op de borst hebben.
• Pijn op de borst, die erger wordt bij het ademhalen.
• Vele slijm ophoesten.
• Koorts of een te lage temperatuur.
• Kortademig zijn.
• Versnelde polsslag.
• Soms hoofdpijn.
• Vermoeidheid.
• Het is mogelijk dat iemand pijn bij de ademhaling ervaart.

Bij oudere mensen kunnen deze typische symptomen juist ontbreken. Bij hen kunnen verwardheid of sufheid op een longontsteking wijzen.

Het wil niet zeggen dat deze symptomen alleen maar op een longontsteking wijzen. Ze kunnen ook bij andere ziekten voorkomen. Denk hierbij aan: griep, bronchitis, astma of een longembolie.

Gevolgen van een verwaarloosde longontsteking

Vooral een bacteriële longontsteking, is een zeer ernstige ziekte. Een ziekte die serieuze gevolgen kan hebben. De gevolgen van een verwaarloosde longontsteking kunnen zijn:

• De ontsteking van de longblaasjes kan naar het longvlies verspreiden. Dan ontstaat er pleuritis. Hierbij kan er vocht tussen de beide vliezen van de pleura ophopen, waardoor de long wordt ingedrukt en het ademen moeilijker wordt.
• Je kunt een septische shock krijgen. Hierbij verspreiden de bacteriën, via je bloed naar de rest van je lichaam. Het lichaam reageert hierop door de bloedvaten open te zetten. Dit leidt weer tot een lage bloeddruk en een slap gevoel. Wanneer de septische shock ernstig is, kan de druk in de bloedvaten zo laag worden dat onder andere je hart het niet meer houdt.
• Je kunt een longabces krijgen. Hierbij is de holte van de long gevuld met etter. Het weefsel wat eromheen ligt, is dan ontstoken.
• Bij jonge kinderen, ouderen of mensen met een verzwakt immuunsysteem kan de ontsteking zich in de longen verspreiden en ademhalingsinsufficiëntie veroorzaken.
• Een verwaarloosde longontsteking kan meningitis of hersenvliesontsteking veroorzaken. Bij bejaarden is de longontsteking de belangrijkste oorzaak van hersenvliesontsteking.

Risicogroepen

Sommige groepen zijn vatbaarder voor een longontsteking. Dit zijn:

• Baby’s en jonge kinderen.
• Oudere mensen.
• Mensen die langdurig op bed liggen.
• Mensen met minder weerstand door ziekte of medicijngebruik.
• Patiënten met hartfalen.
• Diabetes mellitus, nierinsufficiëntie, levercirrose, mucoviscidose of COPD patiënten.
• Groepen met een verzwakt immuunsysteem, zoals bij aids of mensen die een chemotherapie krijgen.
• Mensen die roken. Rokers lopen tweemaal meer risico als niet-rokers.
• Ziekenhuispatiënten zijn bijzonder kwetsbaar.

Behandelingsmogelijkheden

Medicijnen

Als gevolg van een longontsteking, kun je pijn krijgen op de borstkas en/of schouders. Wanneer dat het geval is, dan helpt het om bijvoorbeeld paracetamol te nemen als pijnbestrijding. Dit kan ook helpen, wanneer de longontsteking gepaard gaat met hoge koorts. Hoestwerende middelen onderdrukken de hoest, wat in het geval van een longontsteking contraproductief is.

Antibiotica

Bij een (bacteriële) longontsteking bestaat de behandeling uit antibiotica. Antibiotica werken niet bij virale longontsteking. Welke antibiotica zullen voorgeschreven worden, is onder andere afhankelijk van het type bacterie, de leeftijd van de patiënt en de ernst van de ziekte. Een kuur duurt tussen de 7 en 10 dagen. De kuur moet je helemaal afmaken. Wanneer de infectie dusdanig erg is, krijg je de antibiotica door middel van een infuus toegediend.

Antivirale middelen

Ernstige longontsteking die door een virus is veroorzaakt, zoals het waterpokkenvirus, kan worden behandeld met Acyclovir.

Zuurstof

Wanneer het zuurstofgehalte van het bloed te laag is, of wanneer iemand het benauwd heeft, dan wordt er extra zuurstof gegeven. De arts en de verpleegkundige bepalen de ‘hoeveelheid’ zuurstof.

Ademhalingsoefeningen

Een fysiotherapeut of een verpleegkundige kan je helpen met adviezen en oefeningen om zo beter te kunnen ademhalen en slijm op te hoesten.

Bronnen: Longfonds.nl, umcutrecht.nl en isala.nl