Risicofactoren voor het ontstaan van borstkanker

In ons land heeft een vrouw een kans van 1 op 8 om in haar leven borstkanker te krijgen. Wat zijn de risicofactoren voor het ontstaan van borstkanker?

Wat is borstkanker?

Borstkanker (ook wel mammacarcinoom genoemd), is een vorm van kanker die ontstaat in het melkklierweefsel in de borst. Meestal wordt borstkanker ontdekt door een knobbeltje in de borst. Het komt vaak voor bij vrouwen, maar ook mannen kunnen borstkanker krijgen. Jaarlijks krijgen in Nederland ongeveer 100 mannen de diagnose borstkanker. Als een man borstkanker heeft, dan kan dat met een erfelijke aanleg te maken hebben.

Risicofactoren borstkanker

Ondanks het feit dat er geen duidelijke oorzaken voor borstkanker aan te wijzen zijn, weet men wel dat er bepaalde risicofactoren bestaan:

Erfelijke aanleg

Ongeveer 5 tot 10% van alle vrouwen met borstkanker, heeft de ziekte gekregen door een erfelijke aanleg. De volgende factoren kunnen erop wijzen dat erfelijkheid een rol speelt:

• Borstkanker voor je 40ste jaar krijgen.
• Familieleden met borstkanker of eierstokkanker.
• Een mannelijk familielid die borstkanker heeft.
• Borstkanker in allebei de borsten voor het 50ste jaar.

Eerdere borstaandoening

Vrouwen die eerder een goedaardige- of kwaadaardige borstaandoening hadden, hebben een verhoogde kans op het krijgen van borstkanker. Bij 15 tot 20% van de vrouwen die van borstkanker genezen zijn, ontstaat binnen 20 jaar voor de 2de keer borstkanker. Goedaardige borstaandoeningen, zoals een goedaardig knobbeltje, verhogen ook de kans op een kwaadaardige aandoening met een factor 2 tot 3.

Hormonen

De vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron, beïnvloeden de ontwikkeling van borstkanker. Er is een verhoogde kans op borstkanker voor vrouwen die:

• Vroeg menstrueerden (voor het 12de jaar), vooral in combinatie met een late overgang (na het 55ste jaar).
• Na hun 35ste een zwangerschap hebben voldragen.
• De anticonceptiepil slikken.
• Hormoonpreparaten gebruiken tegen overgangsklachten.

Weinig of geen kinderen

Maar ook vrouwen die niet zwanger zijn geweest, hebben een verhoogd risico op het krijgen van borstkanker ten opzichte van vrouwen die wel kinderen hebben gekregen. De leeftijd waarop zij een kind kregen, speelt hierbij een rol. Vergeleken met vrouwen zonder kinderen, hebben vrouwen die hun eerste kind voor hun 32ste levensjaar kregen een lager risico. Vrouwen die hun eerste kind tussen hun 32 en 35ste jaar kregen, lopen ongeveer evenveel risico. Vrouwen die hun eerste kind na hun 35ste kregen, hebben zelfs een iets hoger risico. Het krijgen van een groter aantal kinderen gaat samen met een lager risico.

Overgewicht

Overgewicht kan een rol spelen in het krijgen van borstkanker. Borstkanker ontwikkelt zich in de helft van de gevallen bij vrouwen niet lang na de menopauze. De belangrijkste oorzaak hiervan is het hormoon oestrogeen. Vrouwen met overgewicht produceren meer oestrogeen. Het kan zelfs zo zijn dat vrouwen met overgewicht, voor de helft meer oestrogeen hebben dan vrouwen met een gezond gewicht.

Geen borstvoeding geven

Het geven van borstvoeding kan het risico op borstkanker verlagen. Door het geven van borstvoeding verlaagt het oestrogeen gehalte. Oestrogeen kan het risico verhogen. Daarnaast kan borstvoeding je helpen om het extra gewicht, als gevolg van de zwangerschap kwijt te raken. Dit is belangrijk, omdat overgewicht het risico verhoogt. Het effect is beter naarmate de vrouw jonger is als ze borstvoeding geeft.

Te weinig bewegen

Het regelmatig bewegen vermindert de kans op borstkanker. Ieder uur lichaamsbeweging per week, verlaagt het risico op borstkanker. Wanneer je weinig beweegt, verbruik je ook weinig calorieën. Hierdoor is de kans groter dat je in gewicht aankomt. Door te bewegen houd je de hormoonspiegel op een gezond peil, waardoor het kan beschermen tegen borstkanker. Uit een Frans onderzoek bleek dat dit effect van lichamelijke activiteit los stond van andere factoren zoals gewicht, lichaamsvet, middelomtrek en hoe veel de vrouwen 5 tot 9 jaar voor de diagnose hadden bewogen. Bewegen kan dus helpen, maar je moet het wel volhouden.

Alcohol

Uit meerdere studies blijkt dat het drinken van alcohol, het risico op het krijgen van bepaalde soorten kanker verhoogt. Zelfs matig alcoholgebruik verhoogt het totale risico op kanker licht. Vrouwen die niet roken en licht alcohol consumeren hebben 13% meer risico op kanker in vergelijking met vrouwen die niet roken en niet drinken. Deze risicotoename geldt vooral voor borstkanker.

Roken

Uit een onderzoek gepubliceerd in The Lancet blijkt dat vrouwen die binnen 5 jaar na hun eerste menstruatie zijn gaan roken, bijna 2 keer zo veel kans hebben op borstkanker dan gemiddeld. Het gaat om vrouwen die een behoorlijk aantal jaren dagelijks minimaal 20 sigaretten per dag rookten.

Laat in de overgang

Vrouwen die voor hun 12de jaar begonnen met menstrueren, hebben kans op het krijgen van borstkanker. Daarnaast geldt dat vrouwen die na hun 55ste in de overgang komen, ook een grotere kans hebben ten opzichte van vrouwen die vóór hun 45ste in de overgang komen. Het is gebleken dat de leeftijd waarop vrouwen in de overgang komen, samenhangt met de afnemende werking van de eierstokken.

Symptomen van borstkanker

Bepaalde veranderingen in de borst kúnnen wijzen op borstkanker. De meest voorkomende verandering is een knobbeltje. Maar knobbeltjes kunnen heel verschillend aanvoelen. In de meeste gevallen is het een plekje dat iets harder is dan de rest. Maar het kan ook een kogelronde vorm hebben, dat wegglijdt wanneer je het probeert te pakken. In andere gevallen voelt het als een verdikte schijf of een strengetje achter de tepel. Andere symptomen kunnen zijn:

• Kuiltje of deukje in de borst.
• Roodheid of schilfertjes bij je tepel.
• Recentelijk een ingetrokken tepel.
• Afscheiding uit de tepel (dit kan bloederig, waterig, groen van kleur of melkachtig zijn).
• Warm aanvoelende borst met een rode verkleuring van de huid.
• Plekje dat slecht geneest.
• Dikke ader in de borst.
• Pijn in de borst op een plek waar ook de borst anders aanvoelt.
• Zwelling in de oksel.

Tot slot

Bedenk dat de meeste borstafwijkingen onschuldig en goedaardig zijn. Huidveranderingen aan de borst kunnen namelijk ook bij een specifieke huidaandoening zoals eczeem, psoriasis of acne horen. Echter, wanneer je een verandering aan je borst waarneemt, of je wanneer je twijfels hebt, neem dan contact op met je huisarts.

Heb jij een zorgvraag?

Heb jij een zorgvraag over borstkanker? En wil je snel en deskundig advies? Bij de online ZorgZus kun je snel terecht met al je vragen. Gespecialiseerde verpleegkundigen bieden je online professionele hulp, begeleiding & advies.

De Online ZorgZus is een zusterorganisatie van Dokter.nl.

Bronnen: borstkanker.nl, pinkribbon, kwf en kanker.nl