Wie loopt een verhoogd risico op hoge bloeddruk?

Naar schatting heeft 1 op de 4 volwassenen een hoge bloeddruk. Echter, een deel daarvan weet niet dat hun bloeddruk te hoog is, omdat deze in het begin zelden klachten geeft. Pas bij een ernstige of langdurig verhoogde bloeddruk kunnen er symptomen optreden. Daarom wordt hoge bloeddruk soms een “sluipmoordenaar” genoemd.

Wat is de bloeddruk?

Bij iedere hartslag trekt het hart samen en wordt er vanuit de linkerhartkamer bloed in de slagaders van de grote bloedsomloop gepompt. Dit bloed oefent druk uit op de slagaderwand; dit noemen we de bloeddruk. De bloeddruk wordt weergegeven door middel van twee kengetallen, de systolische druk of bovendruk en de diastolische druk of onderdruk.

We spreken van hoge bloeddruk (hypertensie), als de bovendruk hoger of gelijk is aan 140 mmHg en/of de onderdruk hoger of gelijk is aan 90 mmHg. Meestal zijn de bovendruk én onderdruk verhoogd. Soms kan alleen de bovendruk verhoogd zijn. Bij volwassenen boven de 80 jaar is het normaal wanneer de bovenbloeddruk wat hoger is, zo tussen de 150-160 mmHg.

Oorzaken van hoge bloeddruk

Er zijn 2 vormen van hoge bloeddruk: primaire en secundaire hypertensie.

Voor primaire, of essentiële hypertensie, is er meestal geen exacte oorzaak te vinden. Het is echter wel de meest voorkomende vorm van hoge bloeddruk. Veelal spelen hier factoren een rol zoals: erfelijkheid en omgevingsfactoren waaronder overgewicht, een zittend beroep, overmatig gebruik van zout en overmatig alcoholgebruik.

In ongeveer 1 op 10 gevallen is hypertensie een gevolg van een andere aandoening. Men noemt dit secundaire hypertensie. Hier is de oorzaak wel van te vinden. Mogelijke oorzaken zijn:

• Te veel drop- of zoethoutthee drinken.
• Nierziekten of ziekten van de urinewegen.
• Afwijkingen van de bloedvaten van de nieren.
• Feochromocytoom: een bijnierziekte waarbij er te veel (nor)adrenaline wordt aangemaakt.
• Hyperaldosteronisme: een bijnierziekte waarbij er te veel aldosteron wordt aangemaakt.
• Slaapapnoesyndroom.
• Het (langdurig) gebruik van bepaalde geneesmiddelen, waaronder sommige ontstekingsremmers, corticosteroïden, bepaalde vermageringspillen.
• Bij zwangere vrouwen kan zwangerschapshypertensie en pre-eclampsie optreden.

Wat zijn de risico’s van een hoge bloeddruk?

Hoge bloeddruk is geen ziekte, maar de gevolgen van een hoge bloeddruk kunnen groot zijn. Als gevolg van een langdurig hoge bloeddruk, kunnen er afwijkingen aan grote en kleine bloedvaten ontstaan. Dit is een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten, vooral een beroerte (CVA) en een hartinfarct. Ook andere organen zoals de nieren en de ogen kunnen aangetast worden. Die complicaties ontwikkelen zich meestal over een periode van enkele jaren.

Hypertensie wordt beschouwd als de 2de oorzaak van voortijdig overlijden in de Westerse wereld na roken, en als de voornaamste oorzaak van sterfte door een hart- en vaatziekte.

Wie loopt een verhoogd risico op een hoge bloeddruk?

Een aantal factoren, op zichzelf staand of in combinatie, zorgen voor een verhoogd risico op het krijgen van een hoge bloeddruk. Dat zijn:

Erfelijkheid

Wanneer één van je ouders last heeft van een hoge bloeddruk, dan heb je een verhoogd risico om ook hoge bloeddruk te krijgen. Echter, door een gezonde levensstijl kun je dit in sommige gevallen vermijden, maar in ieder geval uitstellen.

Leeftijd

Naarmate je ouder wordt, neemt de kans op hypertensie toe. Tot 30 jaar heeft ongeveer 1 tot 2 % van de bevolking een hoge bloeddruk. Bij 60-plussers is dat al 60%. De oorzaak ligt in het feit dat met het ouder worden de slagaders minder soepel worden.

Geslacht

Een hoge bloeddruk komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Dat verandert wanneer vrouwen boven de 60 jaar komen. Dan zijn er meer vrouwen dan mannen met een hoge bloeddruk.

Levensstijl

Hier vallen een aantal factoren onder:

• Overgewicht (BMI >25) is een belangrijke risicofactor.
• Een zittend beroep hebben.
• Overmatig zout- en alcoholgebruik.
• Stress.
• Roken. Dit heeft naar alle waarschijnlijkheid geen invloed op de bloeddruk zelf, maar verhoogt wel de kans op hart- en vaatziekten.

Kun je een hoge bloeddruk vermijden?

Het ontstaan van verhoogde bloeddruk, kan inderdaad worden uitgesteld en zelfs grotendeels worden voorkomen. Dat kan door je aan het volgende te houden:

Vermijd overgewicht

Zwaarlijvigheid, is een belangrijke risicofactor voor de ontwikkeling van verhoogde bloeddruk. Daarnaast gaat het ook vaak gepaard met een te hoog cholesterolgehalte en een minder goede suikerstofwisseling. Afvallen kan alleen als je je eetgewoonten blijvend verandert.

Stop met roken

Door het roken van één sigaret stijgt de bloeddruk gedurende ongeveer 15 minuten. Ondanks het feit dat het op lange termijn niet is bewezen dat roken een verhoogde bloeddruk veroorzaakt, is roken een erg belangrijke risicofactor voor hart- en vaataandoeningen. Het beschadigt en vernauwt de bloedvaten en werkt op die manier een verhoogde bloeddruk in de hand.

Zo min mogelijk zout

Eet producten met zo min mogelijk zout. Het advies is om max. 5 á 6 gram zout per dag te gebruiken. Het gemiddelde zoutgebruik van de Nederlander zit zo op 9 á 10 gram per dag. Naast het reguliere zoutgebruik komt dat ook door het consumeren van allerlei kant- en klaar producten, kaas, worst of vleeswaren. Neem ongeveer 2 weken de tijd om het zoutgebruik af te bouwen. Voeg elke dag steeds minder zout toe. Kruiden en specerijen zijn zeer goede alternatieven voor zout.

Minder alcohol

Alcoholgebruik is een belangrijke risicofactor voor hoge bloeddruk. Het drinken van alcohol verhoogt de bloeddruk. Anderzijds zou een matig dagelijks gebruik het risico mogelijk kunnen verminderen, maar hierover bestaat nog veel discussie.

Gezond eten

Onder gezond eten valt het eten van veel groenten en fruit, bruinbrood, aardappelen, volkorenpasta of zilvervliesrijst. Speciaal voor de bloeddruk worden dan ook nog citrusvruchten, groene groenten (kalium), magere zuivelproducten (calcium) en spinazie, broccoli, erwten, bonen, graanproducten (magnesium) geadviseerd. Daarnaast wordt aanbevolen om verzadigde vetten zoveel mogelijk te vermijden.

Bewegen

Beweeg iedere dag minimaal 30 minuten. De positieve effecten van bewegen zijn groot, het houdt je hart en longen in conditie, de bloedvaten soepel, het cholesterolgehalte onder controle en je gewicht beter op peil. Onder bewegen wordt niet alleen actief sporten verstaan, maar ook de trap gebruiken, een stukje fietsen of de ramen lappen.

Bronnen: hartstichting.nl, umcutrecht.nl en radboudumc.nl