Zo’n 25% van de Nederlanders heeft te maken met spataderen. Wat zijn die opgezwollen, kronkelige blauwe aderen eigenlijk? Maar vooral, kun je spataderen voorkomen?
Wat zijn spataders?
Spataderen, ook wel varices genoemd, zijn abnormale uitgezette en kronkelige aderen die vooral op de benen voorkomen. Ze ontstaan onder andere, doordat de kleppen in de aders niet goed meer sluiten. Hierdoor kunnen de kleppen niet goed meer voorkomen dat het bloed terugstroomt van het hart naar de benen. Door de hoge druk rekt de ader uit, waardoor een spatader ontstaat.
Mogelijke oorzaken
Er zijn een aantal verschillende oorzaken, waardoor de kleppen in de oppervlakkige ader minder goed sluiten. Eén van de oorzaken is dat er te veel druk op de kleppen komt te staan, omdat het bloedvat wijder wordt of omdat de kleppen zelf zwak zijn aangelegd. Op het moment dat de kleppen lekken, wordt de druk onder die kleppen in de ader groter. Hoe groter de druk, des te wijder het bloedvat, waardoor er meer kleppen bezwijken. Na een bepaalde tijd worden de gevolgen hiervan dan zichtbaar in de vorm van spataderen.
Eigenlijk kan iedereen spataderen krijgen, maar er zijn mensen die een verhoogde kans hebben op het ontstaan van spataderen.
Risicofactoren
Verschillende risicofactoren zijn bekend voor het ontstaan van spataderen.
- Erfelijkheid
Waarschijnlijk is in de aanleg de ader wand bij sommige mensen dan wat slapper en zijn de klepjes in de ader, welke bedoeld zijn om het bloed omhoog te transporteren, wat minder sterk. Hierdoor wordt het bloed in de aderen van de benen minder makkelijk afgevoerd, waardoor uitzetten van de aderen kan ontstaan. - Veel staan
Doordat we als mensen rechtop lopen zullen, onder invloed van de zwaartekracht, spataderen zich vooral in de onderbenen gaan ontwikkelen. Lange mensen en mensen met een staand beroep zullen om deze reden ook eerder spataders ontwikkelen. - Hormonale factoren
Zowel door hormonale invloeden als door een beperking van de terugstroom van het bloed in de aderen uit de benen naar het hart (door druk van de groeiende baarmoeder), ontstaan spataderen gemakkelijker tijdens de zwangerschap. De exacte invloed van de verschillende hormonen op het ontstaan van spataderen is nog niet geheel duidelijk, maar men gaat er wel vanuit dat deze er is. - Trombose
Spataderen kunnen ook een gevolg zijn van een ziekte zoals bijvoorbeeld een trombosebeen. Bij een trombosebeen zijn enkele aderen binnenin het been verstopt geraakt door gestold bloed. Hierdoor zijn andere aderen aan de buitenkant van het been overbelast. Na een aantal jaren zullen veel mensen die een trombosebeen hebben gehad hierdoor last van spataderen krijgen. - Overige aandoeningen
Operaties en ongevallen, kunnen aanleiding geven tot spataderen, doordat de kleppen beschadigd zijn geraakt en dus niet meer goed werken. - Overgewicht
Bij mensen met overgewicht kan door toename van de druk in de buik het bloed minder goed van de benen richting het hart worden teruggevoerd. Het bloed in de benen wordt dan gestuwd en er kan verwijding van de aders optreden waardoor spataderen ontstaan. - Ouderdom
Ouderdom kan de elasticiteit van de vaatwand beïnvloeden.
Symptomen spataders
Vaak bestaat er bij spataders slechts een cosmetisch bezwaar en geven ze geen klachten. Een zichtbaar bloedvat op het been wordt vaak lelijk gevonden. Wanneer er wel klachten zijn dan kunnen dit de verschijnselen zijn:
- Jeuk.
- Zwaar, vermoeid gevoel in de benen.
- Gespannen gevoel in de benen.
- Krampen.
- Pijn in de benen.
- Trillingen in de benen.
Symptomen bij langer bestaande spataders kunnen zijn:
- Gezwollen benen.
- Eczeem of andere huidafwijkingen.
- Open been (in het ergste geval).
- Ontsteking in de spatader (rode, gezwollen, pijnlijke, harde streng in het verloop van de spatader).
Behandeling spataderen
Naast een behandeling op medisch advies kun je je spataders ook laten behandelen omdat je ze als ontsierend ervaart. Er zijn verschillende behandelingen mogelijk.
- Sclerocompressietherapie
De behandeling kan variëren van het laten wegspuiten van de spataderen tot aan een operatie. Wanneer er gekozen wordt voor wegspuiten, dan kan dit door een dermatoloog worden gedaan. Bij het spuiten wordt een vloeistof in de spataders gespoten om kunstmatig een ontstekingsreactie te veroorzaken. Door de ontsteking verkleeft de bloedvatwand en wordt het bloedvat uitgeschakeld. Andere vaten nemen vervolgens de taak van het uitgeschakelde bloedvat over. Wegspuiten is geschikt voor kleine tot middelgrote vaten. - Uitwendige lasertherapie
Hele kleine (haar)vaatjes kunnen worden behandeld met een uitwendige lasertherapie. Hierbij wordt de huid gedurende deze behandeling heel kort blootgesteld aan een lichtpuls. Je ervaart dit telkens als een korte prik, welke vervolgens warm wordt. - Operatie
Grotere spataderen kunnen soms beter behandeld worden door middel van een operatie. De chirurg kan dan kiezen voor de Mullerbehandeling of VNUS Closure-behandeling. Bij eerste worden spataderen onder plaatselijke verdoving met kleine haaknaaldjes verwijderd. Wanneer er voor de VNUS Closure-behandeling gekozen wordt dan wordt de zieke ader afgesloten.
Kun je spataders voorkomen?
Zoals gezegd behoren aanleg, hormonen en zwangerschap tot de meest voorkomende factoren voor het ontstaan van spataders. Dus je kunt spataderen niet 100% voorkomen. Maar je kunt wel de kans verkleinen door:
- Eén van de belangrijkste remedies tegen spataderen is beweging. Fietsen, wandelen, joggen en zwemmen zijn uitstekende manieren om de vorming van spataderen tegen te gaan.
- Sta niet te lang stil
Wanneer je een staand beroep hebt, probeer dan toch om regelmatig even te gaan zitten. Heb je een zittend beroep, ga dan wanneer het mogelijk is even lopen. Elastische compressiekousen of steunkousen kunnen uitkomst bieden bij staand of zittend werk. Zwachtelen oftewel compressietherapie, werkt soms nog beter dan steunkousen om tegendruk te verlenen en spataderen te voorkomen. - Let op je schoenen
Wanneer je aanleg hebt, dan is het verstandig om knellende schoenen (en kleding) en hoge hakken te vermijden. - Let op je gewicht.
- Strek bij lang zitten regelmatig de voeten en loop af en toe op de tenen.
Bronnen: Hartstichting.nl, mmc.nl en huidarts.com
Delen: gepubliceerd door C. van Etten. onderschreven door P.M. Mulder (arts)