Met enige regelmaat horen we over een ijzertekort, maar wist je dat je ook een teveel aan ijzer in je lichaam kunt hebben? Wat is hemochromatose eigenlijk en hoe kun je het herkennen?
Wat is hemochromatose?
Hemochromatose is een aandoening waarbij er te veel ijzer in je lichaam zit. Het gevolg is dat er ijzerstapeling in eerste instantie in je lever ontstaat en vervolgens ook in andere organen. Er bestaan 2 vormen, te weten: primaire- en secundaire hemochromatose.
Primaire hemochromatose
Dit is een erfelijke ziekte en tevens de meest voorkomende van de 2 vormen. Hierbij neemt je lichaam te veel ijzer op uit het voedsel. Het is een erfelijke ziekte, waarbij je enkel drager bent op het moment dat één van je ouders het gen heeft doorgegeven. Je hebt dan geen klachten. Wanneer beide ouders het gen door hebben gegeven dan zul je klachten bemerken. Meestal ontstaan deze op wat latere leeftijd.
Secundaire hemochromatose
Wanneer er sprake is van de secundaire vorm, dan is deze ijzerstapelingsziekte een gevolg van een andere aandoening. Hierbij kun je denken aan: een ziekte van het bloed of het beenmerg. Echter, het kan ook een gevolg zijn van het metabool syndroom of een chronische leverziekte.
Functie ijzer
Ons lichaam heeft ijzer nodig voor een aantal processen. Dit mineraal is onder andere van groot belang bij de vorming van hemoglobine. Hemoglobine zorgt ervoor dat het zuurstof kan opnemen om deze te vervoeren naar alle cellen in ons lichaam. We krijgen ijzer binnen via onze voeding. Hiervan wordt een deel gebruikt en het te veel wordt opgeslagen in de lever om dit op een later moment af te breken. Echter, wanneer je last hebt van hemochromatose, dan kan het lichaam deze overtollig opgenomen ijzer niet uitscheiden en stapelt dit zich op.
Gevolgen hemochromatose
In eerste instantie wordt het overtollige ijzer opgeslagen in je lever. Echter, wanneer ijzeropstapeling niet wordt behandeld, dan kan dit leiden tot schade aan je lever, hart en alvleesklier:
- Een vergrote lever, leverfalen, leverkanker of levercirrose;
- Onregelmatige hartslag en hartfalen;
- Diabetes.
Oorzaak van hemochromatose
Wanneer er sprake is van primaire hemochromatose, dan kun je deze ziekte krijgen van je ouders. Het is een erfelijke ziekte, waarbij je de ziekte alleen kunt krijgen wanneer beide ouders drager zijn. Iemand is een drager wanneer hij wel in het bezit is van het gen, maar zelf niet ziek is.
Bij secundaire hemochromatose ligt de oorzaak bij een andere aandoening. Voorbeelden hiervan zijn: levercirrose door alcoholmisbruik, een hepatitis–C infectie, chronische hemolyse of sideroblastische anemie. Maar ook veelvuldige bloedtransfusies en nierdialyses kunnen de oorzaak zijn.
Heel soms kan deze vorm van hemochromatose het gevolg zijn van het langdurig innemen van ijzersupplementen.
Symptomen hemochromatose
Door de verhoogde ijzeropname raakt je bloed op een gegeven moment verzadigd met ijzer, echter het overschot wordt niet door het lichaam afgevoerd via de urine zoals bij gezonde mensen. Hier wordt het onder andere opgeslagen in je: lever, hart, alvleesklier, gewrichten in handen en voeten en ogen waar het beschadigingen veroorzaakt. Deze beschadigingen kunnen leiden tot:
- Chronische vermoeidheid;
- Gewrichtsklachten;
- Buikpijn in de bovenbuik;
- Impotentie en/of minder zin in seks;
- Hartritmestoornissen;
- Huidverkleuring (bruin-grijs).
Behandeling van hemochromatose
Er bestaat geen behandeling die primaire hemochromatose kan genezen. De behandeling is gericht op het tegengaan van de ijzerstapeling door middel van aderlatingen. Hierbij wordt er bloed afgenomen om zo de hoeveelheid rode bloedcellen of ijzergehalte te verminderen en zo de stapeling van ijzer in organen tegen te gegaan.
Bij secundaire hemochromatose kan de arts naast de aderlatingen ook ijzerbindende medicijnen voorschrijven die overtollig ijzer uit het lichaam verwijderen. Het overtollige ijzer verlaat dan met de urine en de ontlasting het lichaam. Deze behandeling is veel minder effectief dan aderlaten. Secundaire hemochromatose wordt alleen met aderlating behandeld als de bloedarmoede niet te ernstig is.
Bronnen: Maag Lever Darm Stichting, Hemochromatose Vereniging en UZA
Delen: gepubliceerd door C. van Etten.