Vermoeid en slap? Misschien heb je bloedarmoede

Last van vermoeidheid en word je bij de geringste inspanning snel kortademig? Misschien heb je wel bloedarmoede, want dat zou zomaar deze klachten kunnen verklaren.

Wat is bloedarmoede?

Wanneer mensen het hebben over bloedarmoede dan worden bloedarmoede en ijzergebrek vaak op één lijn gesteld. Ondanks het feit dat ijzergebrek de meest voorkomende oorzaak van bloedarmoede (anemie) is, zijn er ook andere oorzaken.

Bij bloedarmoede (anemie) zitten er te weinig rode bloedcellen in het bloed of werken de rode bloedcellen niet goed. In rode bloedcellen zit hemoglobine (Hb). Hemoglobine neemt in de longen zuurstof op en vervoert dit via de bloedsomloop naar de weefsels en organen. Als het hemoglobinegehalte te laag is, spreken we van bloedarmoede. We spreken van bloedarmoede bij mannen, wanneer de uitslag lager is dan 8,6 (mmol/l). We spreken van bloedarmoede bij vrouwen wanneer de uitslag lager dan 7,4 (mmol/l) is. Kinderen hebben tot de puberteit een lager hemoglobinegehalte, een waarde van 7,0 (mmol/l) is voor hen normaal. Voor zuigelingen is dat zelfs 6,5 (mmol/l). Als het hemoglobinegehalte langere tijd te laag is, neemt je weerstand af en ben je meer vatbaar voor verkoudheid en andere infecties.

De symptomen van bloedarmoede

De symptomen van bloedarmoede zijn vaag en algemeen. Door het tekort aan rode cellen zullen mensen met bloedarmoede bleek zien. De huid en de lippen worden dan bleek. Daarnaast zijn mensen met bloedarmoede vaak vermoeid en kunnen ze, bij ernstige bloedarmoede, bij de minste inspanning kortademig worden. Naast moeheid kan iemand duizeligheid (zwart worden voor de ogen) ervaren bij snel opstaan. Dit kan gepaard gaan met hoofdpijn, oorsuizingen en soms zelfs flauwvallen. Bij pernicieuze anemie kunnen neusbloedingen, een pijnlijke tong en slapende handen en voeten optreden.

Hoe ontstaat bloedarmoede?

Bloedarmoede heeft vele oorzaken maar ze zijn in twee grote groepen onder te brengen.

1. Bloedverlies
   Bloedarmoede kan het gevolg zijn van acuut bloedverlies door bijvoorbeeld een ongeluk, operatie, bevalling. Maar ook door chronisch bloedverlies door een hevige menstruatie of een ontsteking of tumor in het maag-darmkanaal en de urinewegen.
2. Onvoldoende bloed wordt aangemaakt
   Naast een verhoogd verlies van rode bloedcellen, kan het ook zijn dat er onvoldoende bloedcellen worden aangemaakt. Meestal wordt dit veroorzaakt door een tekort aan ijzer. Maar ook door een tekort aan vitamine B12 of foliumzuur.

Er zijn ook aandoeningen die de aanmaak van rode bloedcellen tegenwerken. Zo bestaan er aandoeningen die gezond beenmerg verdringen, waardoor de aanmaak van bloedcellen in het gedrang komt (leukemie). Soms worden er te weinig rode bloedcellen in het beenmerg gevormd (aplastische anemie).

Daarnaast kan een verhoogde afbraak van rode bloedcellen de oorzaak zijn. De medische term hiervoor is hemolytische anemie. Hierbij worden de bloedcellen voor dat hun normale levensduur (120 dagen) is verstreken al vernietigd. Deze afbraak gaat sneller dan dat het beenmerg de rode bloedcellen kan vervangen. Van de hemolytische anemie bestaan erfelijke vormen, waaronder sikkelcelziekte en thalassemie, en niet erfelijke vormen. De niet erfelijke vorm kan ontstaan door een gebrek aan bepaalde eiwitten of door een reactie van het afweersysteem. Malaria, teken of slangengif kunnen ook deze vorm van bloedarmoede veroorzaken.

IJzergebrek

Zoals gezegd is ijzergebrek de meest voorkomende oorzaak van bloedarmoede. IJzer wordt opgenomen uit de voeding. De opname vindt plaats in het eerste deel van de darm. Daarvoor moet in de eerste plaats de voeding genoeg ijzer bevatten en daarnaast moeten zowel de maag als de twaalfvingerige darm goed functioneren. Wanneer de ijzervoorraad uitgeput raakt, stopt de productie van hemoglobine, en ontstaat er bloedarmoede. Door het ijzergebrek treden er op den duur ook andere problemen op zoals: een pijnlijke tong, scheurtjes aan de mondhoeken, slikklachten, brokkelige, platte nagels, die bij ernstig ijzergebrek een soort lepeltjesvorm krijgen.

Vitaminegebrek

Vitamine B12 of foliumzuur zijn dus de twee vitamines die nodig zijn voor de productie van hemoglobine. Vitamine B12 komt alleen voor in dierlijk voedsel, zoals vlees, vis en zuivelproducten. Voor de opname in de darm is een eiwit nodig dat wordt uitgescheiden door de maag, waarna het vitamine B12-eiwitcomplex wordt opgenomen in het laatste deel van de dunne darm. Per dag is heel weinig vitamine B12 nodig, zodat bij een tekort in de voeding (bij een streng dieet) of een verminderde opname het jaren kan duren voor de voorraad in het lichaam is uitgeput en er bloedarmoede optreedt. Deze vorm van bloedarmoede gaat samen met lichte geelzucht, pijnlijke tong en mondslijmvlies en darmklachten.

Foliumzuur

Foliumzuur komt voor in groenten en vruchten. De opname ervan vindt plaats in het eerste deel van de dunne darm. Onze voorraad is vrij klein, zodat bij een tekort in de voeding of ernstige diarree of een ziekte van de dunne darm al na een paar weken er een stoornis in de bloedaanmaak, dus bloedarmoede, kan optreden door foliumzuur tekort. Gebruik van anti-epileptische middelen en sommige slaapmiddelen (barbituraten) kunnen ook alle verschijnselen geven van een tekort aan foliumzuur.

Behandeling bij bloedarmoede

De behandeling hangt af de oorzaak en de ernst van de aandoening. Het belangrijkste doel is om het hemoglobinegehalte weer op niveau te krijgen, zodat het bloed meer zuurstof kan vervoeren. Dit kan met aangepaste voeding, voedingssupplementen of geneesmiddelen. Bloedverlies tijdens de menstruatie kan door het gebruik van de pil verminderen.

Als de bloedarmoede een gevolg is van een ziekte, zal die ziekte behandeld moeten worden. Wanneer de ziekte niet te genezen is, dan is het doel van de behandeling om de klachten te verlichten en om complicaties te voorkomen. Bij een zeer ernstige bloedarmoede of ernstig acuut bloedverlies worden soms extra rode bloedcellen toegediend d.m.v. een bloedtransfusie.

Bronnen: hematologiegroningen.nl, voedingscentrum.nl en bloedarmoede.eu