De waarheid over het knakken van je vingers

Wanneer iemand zijn vinger knakt, geeft dat een naar geluid. Sommige mensen vinden het een verschrikkelijk geluid. Degene die knakt, vindt het vaak juist een heel prettig gevoel. Er doen verhalen de ronde dat, door regelmatig je vingers te knakken artritis of artrose kan optreden. Maar wat is de waarheid over het knakken van je vingers?

Wat is een gewricht?

De mens heeft gewrichten om te kunnen bewegen. Een gewricht wordt in principe gevormd door twee stukken bot, waarvan de uiteinden zijn bekleed met kraakbeen. Dit kraakbeen is een glad weefsel, dat samen met het vocht dat in het gewricht wordt aangemaakt, een soepele beweging mogelijk maakt. Kraakbeen is ook erg elastisch, zodat het schokken kan opvangen zoals je die hebt bij het hardlopen of springen. Kraakbeen is aan de andere kant ook erg kwetsbaar en herstelt het slecht.

De binnenkant van het gewrichtskapsel wordt gevormd door een slijmvlieslaag, en is het smeermiddel voor het kraakbeen. Dat smeermiddel zorgt ervoor dat de gewrichtsvlakken van elkaar gescheiden blijven, waardoor schokken worden opgevangen en wrijving tot een minimum wordt beperkt. Dit voorkomt slijtage van de gewrichtsvlakken.

Elk gewricht is omgeven door een stevig gewrichtskapsel dat de botten bij elkaar houdt. Het gewrichtskapsel wordt weer verstevigd, door banden die de botten onderling stevig aan elkaar verbinden. De banden zijn belangrijk voor de stabiliteit van een gewricht.

Waardoor ontstaat het knakkende geluid?

In een gewrichtsholte bevindt zich een kleine hoeveelheid vloeistof waarin gas is opgelost. Door te trekken aan je vinger wordt die holte iets groter en ontstaat er een onderdruk. Die onderdruk zorgt voor een vacuüm.

Door de lage druk, komen de in het vocht opgeloste gassen vrij. Het vacuüm wordt opgeheven en het gevolg is dat er dan meer ruimte in het gewricht ontstaat. Die ruimte wordt opgevuld met gas, waarbij een geluid vrij komt. Dat geluid herkennen we dan als een knak of een plop. Dat is dus het geluid wat je hoort wanneer je je vingers knakt.

Veel mensen denken dat het geluid afkomstig is van je botten, maar dat is dus niet waar. Je kunt een gewricht ook niet meerdere keren achter elkaar knakken. Het verdampte gas moet namelijk eerst weer oplossen in het gewrichtsvocht. Het schijnt ongeveer 20 minuten te duren voordat het gas, dat de vrije ruimte gevuld heeft, weer in het gewrichtssmeer is opgelost.

Bij sommige gewrichten ontstaat de knak op een hele andere manier. Het geluid kan namelijk ook worden veroorzaakt door een pees van een spier die ergens overheen schiet.

Is het knakken gevaarlijk?

Volgens de meeste wetenschappers, levert het knakken van de vingers geen schade op. Lange tijd werd hier heel anders over gedacht. Er werd namelijk gedacht dat het knakken tot slijtage of een ontsteking van de gewrichten (artritis) kon leiden. Maar een onderzoek, waarbij ‘vingerknakkers’ werden vergeleken met ‘niet-knakkers’, leverde geen verschil op in de structuur van hun gewrichten. Ook een gewrichtsanalyse van honderden mensen die 30 tot 50 jaar lang hun vingers hadden geknakt, wees niet op enige schade.

Zitten er dan helemaal geen gevolgen aan?

Het regelmatig knakken van een gewricht wordt ook wel automanipulatie genoemd. Het is namelijk zo dat veel mensen uit automatisme, of uit een soort ontspanning de vingers knakken. Het is soms ook zo dat wat je wilt knakken een beetje stijf voelt, om vervolgens direct na het knakken ontspannen aan te voelen.

Ondanks het feit dat volgens de meeste wetenschappers het knakken geen schade geeft aan de vingers en gewrichten, raden vele medici het te vaak en met grote regelmaat kraken van gewricht toch ook niet aan. Men gaat er namelijk van uit dat door het herhaaldelijk knakken van je vingers, het kapsel rondom het gewricht erg slap wordt. Dit kapsel fungeert samen met de banden om stabiliteit te bewerkstelligen in het gewricht.

Wanneer moet je opletten?

We hebben de hele tijd gesproken over het knakken van de vingers. Echter, de vingers kunnen ook kraken. Er is een duidelijk verschil tussen knakken en kraken. Knakken is het “plopje” dat je hoort, en kraken is een scherp, knarsend geluid. Wanneer het gewricht echt kraakt, kan dit hele andere oorzaken hebben. Als dit pijn doet en/of stijf aanvoelt, raden we je aan om de oorzaak hiervan te laten onderzoeken door je huisarts. Dit omdat de oorzaak van krakende gewrichten niet altijd even onschuldig is.

Bij artrose kan het voorkomen dat een gewricht stijf aanvoelt, wanneer het een tijdje niet heeft bewogen. Maar je gewricht kan ook pijnlijk aanvoelen, wanneer het wel bewogen wordt. Het krakende geluid wordt hier veroorzaakt, doordat het kraakbeen en het bot door slijtage van structuur veranderen. Maar ook wanneer er een ontsteking in het gewricht zit, kan het gewricht knakken of kraken.

Andere oorzaken van krakende gewrichten kunnen zijn: stukjes los bot, pezen of spieren die over een botuitsteeksel schuren en beschadigde pezen of spieren door reuma. Daarnaast kan ook een ontwrichting of druk leiden tot een krakend gewricht. Maar wat we ook niet moeten vergeten is dat ook gezonde gewrichten kunnen kraken.

Conclusie

Hoewel het geluid voor velen akelig is, kunnen knakkende gewrichten (meestal) geen kwaad. Zorg voor voldoende beweging, maak er geen gewoonte van en luister naar je lichaam. Bij krakende gewrichten moet je bij pijn en stijfheid even langs je huisarts voor de zekerheid.

Bronnen: amstelfysio.nl en volkskrant.nl