Je doet zo je best: veel bewegen, minder eten en toch blijft de weegschaal hangen bij die paar kilo te veel. Soms blijkt het dat je zelfs bent aangekomen. Dan kan het zijn dat je last hebt van een langzame stofwisseling. Wat zijn de oorzaken van een langzame stofwisseling en wat kun je er aan doen?
Wat is stofwisseling?
De stofwisseling of het metabolisme is het geheel van processen waarbij ons lichaam voedsel omzet in energie. Deze energie wordt onder andere verbruikt tijdens het verrichten van lichamelijk werk. Echter, de meeste energie wordt gebruik zonder dat we er erg in hebben. Ons lichaam gebruikt namelijk ook energie om bijvoorbeeld het bloed rond te pompen en het lichaam op temperatuur te houden. Maar ook onze hersenen hebben energie nodig, ook wanneer je niet denkt.
Het kan zijn dat je een langzame stofwisseling hebt en dat is ongunstig voor wanneer je af wilt vallen. Je stofwisseling wordt beïnvloed door een aantal factoren. Sommige zijn niet te beïnvloeden, maar een aantal wel.
Oorzaken van een langzame stofwisseling
Het is erfelijk
Als je lichaam langzaam calorieën verbrandt en weinig energie verbruikt terwijl je rust of slaapt, dan is je basaal metabolisme wellicht erfelijk belast. Hoe snel je stofwisseling werkt, wordt namelijk ook bepaald door je genen. Helaas is dat niet te veranderen. Wanneer dit het geval is, dan kun je je stofwisseling natuurlijk wel een boost geven door meer te bewegen. Zowel krachttraining als cardio kunnen voor deze boost zorgen.
Je hebt te veel stress
Wanneer je langdurig last hebt van stress, dan maakt het lichaam continu te veel cortisol aan. Dit hormoon heeft een direct effect op het lichaamsgewicht en op de vetverdeling. Je komt aan, en je krijgt vooral meer buikvet. Het stresshormoon cortisol verhoogt namelijk je eetlust. Het zorgt vooral dat je meer trek krijgt in zoete- en vette producten. Maar stress is ook een energieslurper. Je wordt er moe van, je hebt minder puf om te sporten en om gezond te koken. Deze ongezonde levensstijl heeft ook effect op je gewicht.
Gewijzigde hormonenspiegel
Een verandering in je hormonenbalans waarbij je je bijvoorbeeld vaak moe, slap en/of lusteloos voelt, kan je stofwisseling en je energieverbruik behoorlijk afremmen. Echter, ook ziektes die hormonaal gelinkt zijn, zoals diabetes of een verstoorde schildklierwerking (traag werkend of te snel werkend), hebben een invloed op je stofwisseling.
Je slaapt te weinig
Je zou het misschien niet verwachten, maar het aantal uren slaap die je ‘s nachts pakt kunnen van invloed zijn op je gewicht. Op het moment dat er sprake is van chronische slapeloosheid of wanneer je onregelmatige diensten draait, dan raakt je natuurlijke slaap-waakritme verstoord. Hierdoor heeft je stofwisseling het moeilijker om behoorlijk te functioneren. Vooral de verwerking van koolhydraten hebben hier onder te lijden. Dat kan leiden tot een glucose-intolerantie en een vertraagde stofwisseling. In het ergste geval kan dit leiden tot obesitas of diabetes. Grofweg gezegd hebben de meeste volwassenen 7 à 8 uren slaap nodig. Probeer in ieder geval voldoende slaap te pakken. Voor de mensen die onregelmatige diensten hebben, vraag dan advies aan je arts hoe je je lichaam zo weinig mogelijk belast.
Je volgt een crashdieet
Wanneer je af wilt vallen, dan is het natuurlijk een goed idee om op je voeding te letten. Echter, het is erg belangrijk op welke manier je dat doet. Wanneer je een crashdieet volgt, dan schakelt je stofwisseling over op slow motion. De zogenoemde crashdiëten alarmeren je lichaam. Ze geven je stofwisseling het signaal om op een laag pitje te functioneren en met veel minder tevreden te zijn. Tegelijkertijd vermindert je spiermassa, waardoor je ook minder calorieën gaat verbranden. Tegen de tijd dat je weer een normaal voedingspatroon hervat, is je metabolisme sterk vertraagd, waardoor de kilo’s extra hard eraan vliegen.
Je drinkt te weinig
Als je te weinig vocht hebt, dan vertraagt je stofwisseling. Dit kan al bij een lichte dehydratie gebeuren. Water helpt je lichaam om energie te verbranden en gewicht te verliezen. Water, zowel koud als warm, geeft ook een verzadigingsgevoel. Het gevolg is dat je minder gaat eten. Zorg dus dat je voldoende water drinkt. Ook voedsel dat veel water bevat, zoals bijvoorbeeld: aardbeien, tomaat, sla, pompoen of komkommer zijn een mogelijkheid om wat extra vocht binnen te krijgen.
Calcium tekort
Calcium is een mineraal dat niet alleen een rol speelt bij de opbouw en onderhoud van de botten en het gebit, het speelt ook een rol in je stofwisseling. De mensen die moeite hebben om af te vallen, kunnen kijken of ze een calcium tekort hebben. Zorg er dus voor dat je voldoende calcium opneemt. Producten die rijk zijn aan calcium zijn: melk, broccoli, Chinese kool, spinazie en peulvruchten.
De verwarming staat te hoog
Bij een omgevingstemperatuur van 23 °C maakt je lichaam geen of onvoldoende bruin vet aan. Bruine vetcellen slaan geen vet op, wat de ‘gewone’ witte vetcellen wel doen, maar ze zitten boordevol verbrandingscellen die de vetzuren omzetten tot warmte. Mensen met meer of actiever bruin vet zijn daarom gemiddeld ook slanker. Wil je aanmaak van bruine vetten een zetje geven? Zet je verwarming dan ’s avonds lager. Slapen in een kamer waarin de temperatuur tussen de 15,5 °C en 18,4 °C ligt, zou er voor zorgen dat je 7% meer calorieën verbrandt dan in een warmere slaapkamer.
Andere factoren
Natuurlijk zijn er ook andere factoren die een rol spelen bij de snelheid van je stofwisseling. Zo hebben mannen gemiddeld meer spiermassa en een lager vetgehalte dan vrouwen, waardoor mannen meer energie verbruiken. Jongere mensen hebben meer cel vernieuwing dan ouderen, wat ook om meer energie vraagt en dus de stofwisseling versnelt. Maar ook lengte speelt een rol. Mensen die lang zijn hebben een groter oppervlak op te warmen en hebben daardoor meer energie nodig.
Bepaalde medicijnen zoals antidepressiva of middelen die het hartritme vertragen kunnen het metabolisme eveneens verlagen. Heb je daar last van, bespreek dan met de behandelende arts of er geen alternatief is.
Bronnen: webmd.com, drogespieren.nl en nrc.nl
Delen:
gepubliceerd door C. van Etten.
onderschreven door P.M. Mulder (arts)
