Het lukt me nooit!

Column door Bernard Ligtenberg

Gewoonten en overtuigingen zijn grotendeels onbewust. Willen we die veranderen, dan leveren bewuste acties vaak weinig op. Meer rust nemen, je niet laten afleiden of irriteren, verstandiger eten.

Goede voornemens of afspraken met jezelf maken en je er aan houden: het is allesbehalve makkelijk. Je kan wel een besluit nemen, maar als het onbewuste niet meewerkt kun je het vergeten. Wie via een dieet heeft geprobeerd eetgedrag te veranderen kan daarover meepraten. Het dieet is logisch en doordacht, maar voor gedragsverandering is vaak meer nodig.

Ervaringen van een hypnotherapeut

Stel, je zit bij een hypnotherapeut rustig in een stoel, misschien liggend. Wat gebeurt er dan, wat is het, en vooral wat kun je er mee? Mij heeft het veel goeds gebracht, en daar wil ik graag wat van delen in deze en volgende columns.

Mijn eigen eerste hypnose ervaring

Zo’n 25 jaar geleden vroeg ik mij voor het eerst af: “wat is hypnose?” Die vraag, louter uit nieuwsgierigheid, leidde mij naar een psycholoog die hypnose gebruikte. Nadat ik een uitgebreid vragenformulier had ingevuld ging het gebeuren. Het was wel spannend, de ogen gesloten en tegelijkertijd het lichaam steeds meer ontspannen, niet wetend wat er precies ging gebeuren. Ik werd toegesproken met woorden als rust, loom en zwaar, het voelde heel ontspannen maar er leek weinig te gebeuren. Tot ik me ineens realiseerde dat mijn ene arm vreemd zwaar aanvoelde, en de andere hand en daarna arm in kleine schokkende beweginkjes als vanzelf werd opgetild. Mijn arm kwam steeds hoger en begon als het ware te zweven. Misschien een wat ingewikkelde manier om een arm te bewegen, maar voor mij een verbijsterende ervaring! Niet bewust bewogen leek die arm een eigen wil te hebben.

Hoe werkt hypnose eigenlijk?

In die eerste ervaring van hypnose maakte ik kennis met enkele bijzondere verschijnselen die bij hypnotische trance kunnen optreden. Terwijl er niets aan de hand leek (letterlijk) kwam ik in een andere bewustzijnstoestand. De perceptie van de werkelijkheid veranderde, ik merkte die verschuiving door een ander lichaamservaren – de ene arm zwaar, de andere licht – en veranderde zintuiglijke gewaarwordingen. Ook ontstond een gevoel van hele diepe rust, en realiseerde ik me achteraf dat allerlei positieve suggesties veel krachtiger werkten dan in waakbewustzijn. Sommige mensen ervaren in hypnose ook beelden, zoals in dromen.

Wat kun je er mee?

Deze en een reeks andere verschijnselen die de toestand van trance kenmerken gebruikt een hypnotherapeut om klachten te verhelpen. De Engelse chirurg James Esdaile beschreef al in 1846 hoe hij hypnose als anesthesie gebruikte. Dus zoals mijn arm begon te zweven bracht Esdaile het gehele lichaam in cataleptische staat. Bij chronische pijn wordt hypnose nog steeds door velen gebruikt voor pijnbestrijding.

Gevaren van hypnose

Alle goeds kan verkeerd gebruikt worden, dus ook dit soort krachtige technieken. Zoals showhypnose minder mooie kanten heeft, maar ook neuromarketing – emoties verkopen – iets is om rekening mee te houden. Hypnose is voor mij niet dat mensen als een hondje over het toneel stappen of met een gevoel van welbehagen citroenen opeten. Wel een gevoel van op een luchtbed drijven in een meertje, terwijl je lichaam in de stoel bij de tandarts zit. Wel gevoelens van angst zoals koude voeten, hartkloppingen, zwetende handen bestrijden. Bij examen doen, of in andere spannende situaties.

Stuur je onderbewustzijn

Lichaamsdelen – zoals mijn zwevende arm – kunnen in hypnose direct worden aangesproken. Niet zozeer om een verklaring te zoeken, maar om te luisteren naar wat onbewust speelt. Hypnose helpt om te communiceren met het onbewuste. Er ontstaat een verschuiving van denken naar voelen, meer intuïtie. Daarbij is het gevoel waarmee de woorden worden uitgesproken (bijvoorbeeld neutraal, of geladen) vaak nog belangrijker dan de inhoud. Zo blijkt bijvoorbeeld spanning of onrust in de vingers soms tot nagelbijten of krabben te leiden. Door een onbewust gevoel aandacht te geven wordt het zichtbaar en kan er bewust iets mee worden gedaan. Waarna als vanzelf een betere oplossing zichtbaar wordt. Het is zoiets als jarenlang een omweg maken, en dan ontdekken dat er een veel snellere weg is…. Dat is een ontdekkingsreis, waar ik u bij mijn volgende columns graag laat meelopen.