Wat zijn de gezondheidsrisico’s van overgewicht of obesitas?

Dat overgewicht slecht is voor je gezondheid dat weten we allemaal. Maar wat zijn de gezondheidsrisico’s van overgewicht?

Wat is overgewicht en obesitas?

Je hebt last van overgewicht als er te veel vet zich opstapelt in je lichaam. Dit ontstaat wanneer je te veel calorieën binnenkrijgt ten opzichte van het aantal calorieën die je verbrand. Dit overschot slaat je lichaam op als reservevoorraad in de vorm van vet.

We spreken van obesitas op het moment dat je ernstig overgewicht hebt. Dit kun je bepalen door de Body Mass Index (BMI) te gebruiken. Deze wordt uitgedrukt als kilogram per meter in het kwadraat. Heb je een BMI van tussen de 18,5 en de 25, dan heb je een gezond gewicht. Op het moment dat je BMI tussen de 25 en 30 uitkomt, dan is er sprake van overgewicht. Je hebt obesitas op het moment dat je BMI tussen de 30 en 40 uitkomt.

Overgewicht en obesitas in Nederland

In 2019 had meer dan de helft van alle Nederlanders van 18 jaar en ouder matig of ernstig overgewicht. Uit onderzoek blijkt dat mensen met overgewicht of obesitas hun gezondheid als significant slechter ervaren dan mensen met een gezond gewicht. Overgewicht en obesitas behoren tot de belangrijkste volksgezondheidsproblemen van dit moment. Het is na roken de belangrijkste oorzaak van ziekten. Wat zijn de gezondheidsrisico’s van obesitas? Met welke ziekten hangt het samen?

Gezondheidsrisico’s overgewicht en obesitas

Het risico op bepaalde ziektes en aandoeningen wordt groter met de toename van het overgewicht. Ziekten en aandoeningen die samenhangen met overgewicht en/of obesitas zijn:

Diabetes

Mensen met overgewicht hebben een grotere kans op het krijgen van diabetes type II. Diabetes type II wordt ook wel ouderdomssuiker genoemd. Echter, steeds meer jonge mensen krijgen deze vorm van diabetes. Bij deze vorm reageert het lichaam niet meer correct op insuline. Insuline is het hormoon dat de bloedsuikerspiegel regelt. Het gevolg is dat er te veel suiker in het bloed blijft zitten. In het begin maakt het lichaam vaak nog wel extra insuline aan, maar na enige tijd wordt de aanmaak van insuline minder.
Hoe obesitas precies tot diabetes leidt, is vandaag de dag nog niet aangetoond, maar dat er een verband tussen de twee aandoeningen bestaat is wel duidelijk.

Hartproblemen

Hartproblemen komen vaker voor. In de meeste gevallen is een vaatvernauwing van de kransslagader door slagaderverkalking de oorzaak. Maar ook hartritmestoornissen, hartklepaandoeningen, hartfalen en problemen met de hartspier zijn hartproblemen die als gevolg van overgewicht kunnen ontstaan. Ook neemt het risico op een hartinfarct of hartstilstand bij obesitas toe.

Beroerte

Een beroerte is een verzamelnaam voor zowel een herseninfarct als een hersenbloeding. In beide gevallen leidt dat tot zuurstofgebrek in een deel van de hersenen. De gevolgen hiervan kunnen zeer ernstig zijn.

Artrose

Mensen met overgewicht lopen meer kans op het krijgen artrose, ook wel gewrichtsslijtage genoemd. Men dacht altijd dat de extra kilo’s voor deze schade zorgde, maar mensen met overgewicht hebben niet alleen vaker artrose in hun knie- en heupgewrichten, ook de gewrichten in hun handen zijn vaker aangedaan. Vetweefsel produceert stoffen, adipokinen genaamd die effect lijken te hebben op de hoeveelheid adiponectine. Het zou een dalend effect hebben. Hoe minder adiponectine hoe ernstiger de artrose lijkt te zijn.

Osteoporose

Osteoporose is ook wel bekend als botontkalking. Hierbij neem de botmassa af doordat de afbraak van het bot sneller gaat dan de aanmaak ervan. Hierdoor neemt het risico op botbreuken toe. Mensen met obesitas hebben meer risico op het ontwikkelen van osteoporose door de ontregeling van hormonen in het hormoonstelsel.

Hoge bloeddruk

De bloeddruk is de kracht waarmee het bloed, bij het rondpompen door het hart, tegen de vaatwanden wordt gedrukt. Een hoge bloeddruk ontstaat als het bloed te hard tegen de wanden van de bloedvaten drukt.
Een hoge bloeddruk verhoogt weer de kans op ene beroerte, hartinfarct en hartfalen. Dit komt deels doordat je hart harder moet pompen naarmate je lichaam groter is. Maar een toename van overgewicht kan ook gepaard gaan met disfunctie van vetweefsel, wat kan leiden tot een verstoorde productie van hormonen en adipokinen.

Ademhalingsproblemen

Ademhalingsproblemen kunnen ontstaan als gevolg van een stijvere borstkas door extra vetafzetting. Hierdoor kan de normale ademhalingsfunctie belemmerd worden. Maar ook is de longcapaciteit vaak minder.
Mensen met obesitas moeten niet alleen harder werken om adem te halen, maar krijgen ook tijdens het ademhalen minder zuurstof binnen.

Wanneer iemand vetafzetting rond de hals, borstholte en in de buikholte heeft, dan kan er slaapapneu ontstaan. Door de vetafzetting verkleint de diameter van de grote luchtwegen op het moment dat iemand ligt. Daarom kan er tijdens het slapen een onregelmatige, snurkende ademhaling ontstaan, gevolgd door korte perioden waarin de ademhaling zelfs even helemaal stopt.

Conclusie

Obesitas vergroot de kans op diabetes type II, hart- en vaatziekten, osteoporose, artrose en kan zorgen voor vroegtijdig overlijden. Echter, uit verschillende onderzoeken blijkt dat het nooit te laat is om hier wat aan te doen. Ook als je op latere leeftijd pas begint met afvallen, kun je deze gezondheidsrisico’s nog grotendeels terugdraaien.

Bronnen:

Nederlandse Stichting Over Gewicht, Maxima MC en Leids Universitair Medisch Centrum