Gevolgen van overgewicht

Overgewicht wordt de laatste tijd steeds meer en op steeds jongere leeftijd gezien. Meer dan 50% van alle Nederlanders heeft overgewicht. We weten dat het ongezond is, maar we weten vaak niet wat nu daadwerkelijk de gevolgen en risico’s voor onze gezondheid zijn.

Wat is overgewicht en obesitas?

Overgewicht ontstaat op het moment dat je lichaam meer voedingsstoffen binnenkrijgt, dan nodig is voor de maximale energiebehoefte. De benodigde hoeveelheid energie wordt uit de voedingstoffen gehaald en verbrand. Dat wat niet nodig is, wordt als overschot gezien. Dit overschot slaat je lichaam op in de vorm van vet.

Met de Body Mass Index (BMI) kan de verhouding tussen de lengte en het gewicht van een persoon worden berekend. Dit geeft een indicatie of er sprake is van overgewicht of niet. Bij een BMI tussen de 18,5 en de 25 is sprake van een gezond gewicht, bij een BMI tussen de 25 en de 30 heeft men overgewicht. Er is sprake van obesitas wanneer je een BMI van 30 of hoger hebt. Is je BMI hoger dan 40, dan spreekt men van morbide obesitas.

Gevolgen en risico’s overgewicht

Het hebben van overgewicht levert veel risico’s op voor je gezondheid. Wanneer je overgewicht hebt, dan heb je verhoogde kans op het ontwikkelen van:

Diabetes

Overgewicht en obesitas zijn belangrijke oorzaken van diabetes type 2. Overgewicht (vooral het buikvet), zorgt voor een stijging van de hoeveelheid vetten in het bloed. Hierdoor raakt de werking van het hormoon insuline ontregelt. Het gevolg kan zijn dat je lichaam minder gevoelig wordt. Dit noemen we insulineresistentie. Het hormoon insuline verlaagt de bloedsuikerspiegel. Als het lichaam minder gevoelig wordt voor insuline, is er meer van nodig om de bloedsuikerspiegel te verlagen. Wanneer de alvleesklier dat niet aan kan, stijgt de bloedsuikerspiegel en kan diabetes ontstaan.

Meer dan 80% van de mensen met diabetes type 2 heeft overgewicht. Des te meer overgewicht iemand heeft, des te groter de kans op diabetes is. De kans op diabetes wordt snel kleiner als je afvalt.

Verhoogd cholesterol

Bij een stijgende BMI neemt het totale cholesterolgehalte toe. Het HDL-cholesterolgehalte (het goede cholesterol) neemt af maar het LDL-cholesterol (het slechte cholesterol), kan dan stijgen als gevolg van overgewicht. Te veel cholesterol in het bloed kan schadelijk zijn voor de bloedvaten en is een risicofactor voor hart- en vaatziekten.

Verhoogde bloeddruk

Eén van de gevolgen van overgewicht kan een stijging van de bloeddruk zijn. Dit geldt vooral als het vet voornamelijk in de buikholte is opgeslagen. Op den duur kan een hoge bloeddruk leiden tot een slechter werkende hartspier. Het hart pompt steeds tegen een hoge druk op en de overbelaste hartspier wordt hierdoor dik en stug. Als dit jarenlang doorgaat, kan hartfalen een gevolg zijn. Vaak daalt de bloeddruk weer zodra iemand begint met afvallen.

Hart- en vaatziekten

Ongeveer 20% van alle mensen die hart- en vaatziekten krijgen, krijgen dit doordat ze overgewicht hebben. Diabetes, een verhoogd cholesterol en een hoge bloeddruk verhogen dat risico ook nog eens. De hart- en vaatziektes die je kunt krijgen zijn: een hartinfarct, herseninfarct, slagaderverkalking en een TIA.

Spier- en skeletaandoeningen

Overgewicht en obesitas gaat vaak samen met aandoeningen aan de spieren, botten en gewrichten. De meest voorkomend aandoening is artrose, maar ook botontkalking (osteoporose) komt veel voor. Net als een aandoening van zachte weefsels pezen en bindweefsel. Ook wordt het kraakbeen in de gewrichten vaak aangetast, waardoor mensen met overgewicht vaker last van klachten aan knieën en heupen, lage rugpijn en jicht.

Kanker

Overgewicht staat ook in relatie tot een vergrote kans op het krijgen van kanker. Berekend is dat kanker, in meer dan 5% van alle gevallen van kanker in Europa, toe is te schrijven aan ernstig overgewicht. Bij mannen gaat dat over prostaatkanker en dikkedarmkanker. Bij vrouwen over eierstokkanker, borstkanker en kanker aan de galblaas. Een verklaring voor kanker aan de voortplantingsorganen bij vrouwen, zou de verhoogde aanmaak van het hormoon oestrogeen door vetcellen kunnen zijn. Het hebben van veel buikvet blijkt een risicofactor voor borstkanker te zijn. Maar ook bij baarmoeder-, nier en slokdarmkanker zouden hiervan het gevolg kunnen zijn.

Ademhalingsproblemen

Overgewicht en obesitas kunnen ademhalingsproblemen veroorzaken. Door vetafzetting kan iemand een stijvere borstkas krijgen en dat kan de longcapaciteit beperken en de normale ademhalingsfunctie belemmeren.

Mensen met obesitas moeten daardoor meer moeite doen om adem te halen. Ondanks deze extra inspanning krijgen ze minder zuurstof binnen. Minder zuurstof in het bloed kan weer leiden kortademigheid, wat het doen van inspannende activiteiten en intensieve bewegingen kan bemoeilijken.

Wanneer iemand last heeft van vetafzetting rond de hals, borstholte en in de buikholte dan kan er slaapapneu ontstaan. Dit komt omdat door de vetafzetting de diameter van de grote luchtwegen verkleind wanneer iemand ligt. Hierdoor kan tijdens het slapen een onregelmatige, snurkende ademhaling ontstaan, gevolgd door korte periodes waarin de ademhaling even stopt. Dit noemen we slaapapneu.

Psychische klachten

Maar overgewicht kan ook tot psychische klachten leiden. Dit komt helaas vaak voor bij kinderen. Ze kunnen gepest worden door de andere kinderen, waardoor hun zelfvertrouwen geschaad wordt. Hierdoor kunnen ze onzeker en in sommige gevallen zelfs depressief van worden. Ook volwassenen met overgewicht kunnen te maken krijgen met een negatief zelfbeeld. De 3 meest gerapporteerde psychische aandoeningen onder mensen met obesitas zijn: depressies, angst- en eetstoornissen.

Overige klachten

Bij vrouwen kan ernstig overgewicht, evenals ernstig ondergewicht, leiden tot menstruatieproblemen en onvruchtbaarheid.

Tot slot

Wanneer je overgewicht of obesitas hebt, is het belangrijk om je gewicht weer op peil te krijgen. Eén van de belangrijkste manieren hiervoor, is blijvende verandering van je eetgewoontes. Een bepaalde periode een dieet volgen heeft geen enkele zin wanneer je daarna weer in je oude gewoontes vervalt. Stel een realistisch doel. Een afname vanaf 5% is al voldoende om het risico op eerdergenoemde ziekten aanzienlijk te verlagen. Je kunt zelf afvallen, maar er zijn ook mensen die je kunnen helpen om je eetgewoontes te veranderen. Ga eens praten met je huisarts. Deze kan je adviseren of doorverwijzen.

Wil jij weten of je overgewicht hebt? Doe dan de BMI-test van Dokter.nl

Bronnen: overgewichtnederland.org en franciscus.nl