Hersenvliesontsteking: alertheid kan levens redden

In sommige gevallen is een hersenvliesontsteking een levensbedreigende ontsteking. Gelukkig kan het op tijd herkennen van de symptomen een leven redden. Wat zijn de symptomen van een hersenvliesontsteking?

Wat is een hersenvliesontsteking?

Een hersenvliesontsteking is een ontsteking van de vliezen die om je hersenen en ruggenmerg liggen. Een andere benaming voor een hersenvliesontsteking is een meningitis.

Oorzaken hersenvliesontsteking

In de meeste gevallen is een virus de oorzaak, echter ook een bacterie kan een infectie van de hersenvliezen veroorzaken.

Virale hersenvliesontsteking

Zoals gezegd is een virale hersenontsteking de meest voorkomende vorm, die gelijk ook het minst ernstig is. Vaak vindt genezing spontaan plaats zonder blijvende gevolgen. Een verkoudheid of een ontsteking aan de luchtwegen is in de meeste gevallen de aanleiding. Maar ook een infectie aan je darmen, maag of longen kan de oorzaak zijn.

Bacteriële hersenvliesontsteking

Deze vorm is vele malen zeldzamer, echter wel veel gevaarlijker als er geen behandeling plaatsvindt. Soms zelfs met een dodelijke afloop.

Er zijn drie bacteriën die een bacteriële hersenvliesontsteking kunnen veroorzaken:

• Pneumokok (in 70% van de gevallen)
• Meningokok (in 15% van de gevallen)
• Haemophilus influenzae (type B) (door de DKTP-prik komt dit steeds minder voor).

Bovenstaande bacteriën dragen we allemaal bij ons. Ze zijn aanwezig in de neus-keelholte, waar ze geheel onschuldig zijn. Op het moment dat je weerstand verminderd, dan kunnen deze bacteriën zich vermenigvuldigen en via je bloedbaan verspreiden. Hierdoor kunnen ze in de hersenen en hersenvlies terechtkomen. Naast een verminderde weerstand speelt slecht slapen ook een rol. Tevens is het zo dat baby’s en kinderen onder de vijf naar verhouding vaker worden getroffen.

Gevolgen van een hersenvliesontsteking

In het begin kan een hersenvliesontsteking onschuldig lijken. Iemand voelt zich eerst alleen wat grieperig. Echter, het kan zijn dat je snel zieker wordt. Vaak met koorts en hoofdpijn en wellicht misselijkheid en overgeven. Snel starten met antibiotica is dan noodzakelijk, anders kan het levensbedreigend zijn.

Bij een deel van de patiënten kan er blijvende schade ontstaan, waaronder spraakproblemen, gedragsproblemen of een motorische beperking. Ook kunnen de kiemen die meningitis veroorzaken, een bloedvergiftiging geven, wat over het algemeen erger is dan meningitis.

Hoe besmettelijk is een hersenvliesontsteking?

Besmetting gebeurt door het inademen van kleine druppeltjes of via nauw contact. Ook kunnen sociale gedragingen zoals intiem kussen en roken de verspreiding bevorderen. Het is dus heel belangrijk om waakzaam te zijn voor symptomen.

Wees voorzichtig met een koortslip

Niet iedereen weet dat het virus van de koortslip (herpesvirus) ook een meningitis kan veroorzaken. Daarom is het van belang dat wanneer je een actieve koortslip hebt, je dan altijd goed je handen met een antibacteriële zeep wast vóór je een kindje aanraakt en verschoont. Ook mag je dan niemand zoenen en laat iemand anders jouw bestek, servies, washand of handdoek niet gebruiken. Dit kan namelijk het virus overdragen.

Symptomen hersenvliesontsteking

Voor een deel zijn de symptomen van een virale- en een bacteriële hersenvliesontsteking gelijk. Er zijn toch een aantal verschillen.

Symptomen virale hersenvliesontsteking

• Hoofdpijn
• Koorts
• Lichte nekstijfheid
• Gevoelig voor licht.

Symptomen bacteriële hersenvliesontsteking

• Ernstige hoofdpijn
• Behoorlijke stijve nek
• Koorts
• Overgeven
• verwardheid
• Laag bewustzijn (slaperig of zelfs bewusteloos)
• Rode of paarse vlekjes op de huid die niet verdwijnen wanneer je erop duwt.
• Stuiptrekkingen.

Het is van groot belang dat je de verschillen tussen een bacteriële en virale hersenvliesontsteking herkent. Vooral de symptomen slaperigheid en de kleine vlekjes duiden op een bacteriële ontsteking. Bij herkenning bel dan direct 112 of de huisarts.

Symptomen baby’s

Ook baby’s kunnen een hersenvliesontsteking krijgen. Bij hen zijn hoofdpijn en stijfheid van de nek lastiger op te merken. Het belangrijkste symptoom is dat je baby zich anders gaat gedragen. Denk hierbij aan slechter slapen, meer kreunen en prikkelbaar zijn tijdens het oppakken of verschonen van de luier.

Bronnen: Hersenstichting, Universitair Medisch Centrum Utrecht en RIVM