Jeuk: wat kan het veroorzaken?

Jeuk is iets wat we allemaal wel eens hebben. In veel gevallen wordt jeuk veroorzaakt door een droge huid, maar soms ligt de oorzaak bij een serieuzere aandoening. Jeuk kan een sterk negatieve invloed hebben op de kwaliteit van iemands leven. Dus wat kan jeuk veroorzaken en hoe is het te behandelen?

Wat is jeuk?

Jeuk is een prikkel waardoor je moet krabben of wrijven. Je kunt op één plek jeuk hebben, maar ook over je hele lichaam. Vaak gaat de jeuk bij de meeste mensen na het krabben weer over. Echter, er zijn ook mensen die de hele tijd jeuk voelen. Dan is er sprake van chronische jeuk en dat kan heel erg zijn.

Klachten bij jeuk

Naast dat jeuk er voor zorgt dat je een grote drang hebt om te krabben of wrijven, kan het samengaan met veranderingen aan je huid:

• Roodheid;
• Bultjes, vlekjes of blaren;
• Droge, gebarsten huid;
• Schilfers of korstvorming.

Jeuk die langer dan zes weken aanhoudt, wordt chronische jeuk (chronische pruritus) genoemd.

Oorzaken van jeuk

De oorzaken van jeuk zijn talrijk en divers en omvatten onder meer:

Droge huid

De meeste voorkomende oorzaak van jeuk is een droge huid. Vooral ouderen hebben hier last van en is een onderschat probleem. Het komt meestal voor tijdens de wintermaanden.

Huidziekte

Denk hierbij aan verschillende vormen van eczeem, psoriasis maar ook galbulten, netelroos, lichen planus kunnen jeuk veroorzaken.

Infectie met een parasiet

Infecties van bepaalde huidparasieten kunnen voor een hevige jeuk zorgen, zoals schurftmijt.

Insectensteken

De steek van een mug is natuurlijk bij iedereen bekend, maar ook steekvliegen, vlooien, mijten en bedwantsen kunnen steken en jeuk veroorzaken.

Geneesmiddelen

Geneesmiddelen kunnen jeuk veroorzaken als gevolg van een allergische reactie, overgevoeligheid of door leverschade.

Huidaandoening

Littekenweefsel en brandwonden kunnen voor hevige jeuk zorgen. Het ene litteken veroorzaakt meer jeuk dan het andere. Van brandwonden is bekend dat ze erg kunnen jeuken. Daarom vraagt elk litteken een goede verzorging.

Inwendige aandoeningen

Leverziekten, nierziekte, bloedarmoede, diabetes, multipel myeloom, lymfeklierkanker en een traag werkende schildklier kunnen jeuk veroorzaken. In de meeste gevallen is de jeuk dan verspreid over het hele lichaam.

Aandoeningen van het zenuwstelsel

Denk hierbij aan: multiple sclerose, zenuwbeknelling en gordelroos.

Psychische oorzaken

Bepaalde aandoeningen zoals: depressiviteit, stress, angststoornissen, bipolaire stoornis of psychose kunnen jeuk veroorzaken.

Allergie

Er zijn bepaalde stoffen die bij veel mensen een allergische reactie uitlokken. Dit kan leiden tot jeuk. Denk bijvoorbeeld aan wol, zeep, verf, bepaalde medicijnen en water.

Zwangerschap

Jeuk als je zwanger bent komt vaak voor. Ongeveer één op de vijf zwangere vrouwen heeft hier last van.

Onbekend

Helaas wordt er ook regelmatig geen oorzaak gevonden voor chronische jeuk.

Wat kun je zelf doen bij jeuk?

Natuurlijk klinkt het makkelijker gezegd dan gedaan, maar probeer niet te krabben of te wrijven. Door wel te krabben kom je namelijk in een vicieuze cirkel terecht. Je hebt jeuk, je krabt en daardoor neemt de jeuk weer toe. Ook kan veelvuldig krabben leiden tot wondjes en infecties. Veel mensen met jeuk hebben baat bij:

• Bij de drogist of apotheek zijn crèmes en zalven te koop tegen jeuk. Smeer ze op de jeukende plekken. Je kunt ze zo vaak smeren als prettig is;
• Douche niet te warm en te lang;
• Gebruik milde niet-alkalische reinigingsmiddelen voor de huid;
• Probeer de ’trigger’ (wanneer je die kent) te vermijden;
• Probeer stress te verminderen;
• Draag zachte kleding die luchtdoorlatend is, zoals katoen;
• Een luchtbevochtiger, als de lucht in je huis te droog is.

Diagnose en behandeling jeuk

Omdat er erg veel aandoeningen zijn die dit veroorzaken, is het niet zo gemakkelijk om snel een duidelijke oorzaak te vinden. Je arts zal dan naast een eigen onderzoek ook een bloedonderzoek, orgaanfunctie-test of röntgenfoto’s of een echografie inzetten om de oorzaak van de jeuk te achterhalen. In sommige gevallen kan een schimmelinfectie worden vastgesteld door een onderzoek van huidschilfers.

De arts zal qua behandeling in eerste instantie de jeuk gaan bestrijden. Hiervoor kan hij/zij crèmes of zalven voorschrijven, bijvoorbeeld ureumcrème, koelzalf, levomenthol gel of lokale anesthetica (genitale jeuk). Daarnaast is het ook mogelijk dat de arts bepaalde medicijnen of lichttherapie voorschrijft. Bij onderliggende aandoeningen zal de arts deze gaan behandelen.

Wanneer naar je huisarts?

Het is verstandig om naar je huisarts te gaan wanneer je:

• Hele heftige jeuk hebt;
• Langer dan twee weken jeuk hebt die niet verbetert met de hierboven beschreven zelfverzorgingsmogelijkheden;
• Dagelijks leven of slaap verstoort raakt door de jeuk;
• Jeuk hebt over je hele lichaam;
• Zwanger bent en hevige jeuk op je handpalmen, voetzolen of hele lichaam hebt;
• Naast jeuk ook klachten, zoals koorts, vermoeidheid of nachtelijk transpireren hebt.

Bronnen: Diakonessenhuis, Isala en UMC Groningen