Hoofdpijn, paniek en zelfs burn-outs. Geluid, licht en emoties het kan voor sommigen al teveel zijn. Hoogsensitiviteit brengt heel wat teweeg in onze maatschappij. Maar is het een hype of niet?
Wat is hoogsensitiviteit?
Zoals sommige mensen intelligenter zijn dan anderen, zo zijn sommigen gevoeliger dan anderen. Iemand die zeer gevoelig is wordt hooggevoelig of HSP, Highly Sensitive Person, genoemd. Het wordt ook wel fysieke of emotionele overstimulatie genoemd. Iedere dag komen er veel prikkels op ons af en de meeste mensen kunnen deze enorme hoeveelheid prima filteren, echter door een sterker ontwikkeld centraal zenuwstelsel vangen hoogsensitieve personen meer omgevingssignalen op dan anderen. Hierdoor worden externe prikkels zoals geluiden, gesprekken, geuren, spanningen, stress en emoties, extreem duidelijk en intens waargenomen. Doordat de hersenen van hooggevoelige personen veel frequenter en intenser worden geprikkeld, kan er mentale en emotionele overbelasting ontstaan.
Ongeveer 20% van de bevolking is hooggevoelig. En het blijkt een erfelijke eigenschap te zijn, die net zo vaak voorkomt bij mannen als vrouwen. Dit alles is gebleken uit onderzoek van Elaine Aron, Amerikaans psychotherapeute en universitair docente, en tevens grondlegster van het begrip HSP. Hooggevoeligheid is geen ziekte, het is een karaktertrek.
Globaal zijn er twee soorten hoog sensitieve mensen: de eerste groep is de grootste groep, ongeveer 70%, en deze mensen zijn van nature rustig en meer introvert. Zij voelen zich prettig bij een redelijk gelijkmatig leven met weinig risico’s. De tweede groep, ongeveer 30%, heeft juist behoefte aan nieuwe ervaringen en aan spanning en is meer extravert. Deze groep is aan de ene kant snel verveeld en op zoek naar uitdaging, maar raakt aan de andere kant snel overbelast. Deze tweede groep wordt om die reden ook wel HSS genoemd, High Sensation Seekers.
Kenmerken van hooggevoeligheid
Hooggevoeligheid is een karaktereigenschap die positief ingezet kan worden. Om een paar voorbeelden te noemen; door hooggevoeligheid kun je sneller gevaren signaleren, in de gaten hebben dat iemand liegt, kleine nuanceverschillen waarnemen, intenser genieten van kunst of muziek en beter concentreren. Maar zoals alle karaktereigenschappen heeft ook hooggevoeligheid positieve en negatieve kanten.
Positieve kanten:
- Een groot inlevingsvermogen hebben.
- Sociaal en zorgzaam zijn.
- Een goed ontwikkelde intuïtie en fantasie hebben.
- Een harde en toegewijde werker zijn.
- Makkelijk verbanden zien en verbindingen leggen.
- Veel kunnen opnemen en dan ook stemnuances en lichaamstaal.
- Zorgvuldig en met aandacht leven.
- Een rijk gevoelsleven en veel oog voor schoonheid hebben.
- Hulpvaardig en goedgezind zijn.
Aandachtspunten:
- Zorgzaam zijn en anticiperend op behoeften van anderen; moeite om grenzen aan te geven.
- Plichtsgetrouw en perfectionistisch zijn.
- Faalangst hebben die door kan slaan in helemaal niets meer doen.
- Minder goed kunnen functioneren in groepen en houden niet van drukte.
- Snel ongemakkelijk voelen en snel van slag zijn.
- De neiging hebben om zich af te zonderen.
- Een sterke behoefte hebben aan harmonie.
- Een hekel hebben aan zakelijke, competitieve of vijandelijke omgeving.
- Sneller last hebben van stress, spanning en fysieke klachten zoals hoofdpijn, maag/darmklachten, chronische vermoeidheid etc.
- Zichzelf vaak op de laatste plaats zetten.
- Een groter risico lopen op stemmingswisselingen, depressiviteit, angsten en verslavingen.
Al deze kenmerken hoeven overigens niet enkel te duiden op hoogsensitiviteit.
Wetenschappelijk onderzoek
Elaine Aron was dus de eerste die wetenschappelijk onderzoek heeft gedaan naar hoog sensitiviteit. In 1997 publiceerde ze haar eerste artikel over haar onderzoek waarin is aangetoond dat hoogsensitiviteit niet hetzelfde is als introversie, verlegenheid of neuroticisme. Echter, deze ontdekkingen zijn niet helemaal nieuw aangezien Carl Jung in zijn tijd ook al over gevoeligheid als onderdeel van de persoonlijkheid van iemand sprak. Naast het onderzoek van Elaine Aron zijn er zijn meerdere wetenschappelijke bewijzen dat hoogsensitief zijn iets anders is dan neurotisch of verlegen zijn. Bij MRI-testen bleken hoogsensitieve personen bij een aandachtstaak veel meer hersenactiviteit te hebben op de gebieden die betrokken zijn bij aandacht en waarneming. Het lijkt er dus op dat die gedeeltes van de hersenen sterker ontwikkeld zijn bij hoog sensitieve personen. Elaine Aron geeft aan dat hoog sensitiviteit een erfelijke karaktereigenschap is.
Conclusie
Volgens sommigen zou hoog sensitiviteit een hype zijn. Iets waar mensen zich achter verschuilen, maar inmiddels is er echter ruim wetenschappelijk onderzoek voorhanden waaruit blijkt dat het wel degelijk echt bestaat. Hoog gevoeligheid is ook helemaal geen nieuw verschijnsel, sensitieve personen zijn er altijd geweest. Hoog sensitiviteit is een (erfelijke) aangeboren eigenschap en geen stoornis, ziekte of afwijking.
Bronnen: eigentijdsekinderen.nl, psychologiemagazine.nl en volkskrant.nl
Delen: gepubliceerd door C. van Etten. onderschreven door P.M. Mulder (arts)
Hoe valt te verklaren dat bv ik zeer, zeer hoogsensitief ben en daarentegen mijn 2 jaar oudere broer precies het tegenovergestelde laat zien? Ik heb hem nooit een traan zien laten in zijn/onze zeer bewogen jeugd noch ooit later.
De enige manier waarop hij zijn gevoel uit is door zijn godsonmogelijke verbale uitvallen, onbewust van het feit dat hij daar wel degelijk zijn emoties laat blijken. Hij schermde zijn hele leven zijn gevoelsleven voor iedereen af, inclusief voor zijn moeder als eveneens voor zijn vriendinnen. In gezelschap gedraagt hij zich uitsluitend als een onbewogen ijspegel.
Ik ben ook hoogsensitief. Hoewel het positieve kanten heeft ervaar ik regelmatig ook de negatieve kanten. Op het gebied van werk bijv is het niet altijd fijn om hoogsensitief te zijn. Het is voor mij als hoogsensitieve persoon lastig om in deze wereld mijn plekje te vinden, te accepteren dat ik hooggevoelig ben. Mijn omgeving ziet het niet altijd als een karaktereigenschap, dat veel postieve kanten heeft. Helaas. Het is lastig om uit te leggen dat het bij mij hoort en er altijd zal zijn. Als ik omringd ben door positieve mensen, straal ik en kan ik het beste functioneren. Het is dan ook een uitdaging om in de wat soms harde wereld mijn hooggevoeligheid te accepteren als een deel van mij.
Hoe en wanneer kan er worden vastgesteld dat iemand HSP is? Ga je hiervoor naar de dokter of en ander medisch traject in??
Fenna,
Wel, heel eenvoudig je pure en oorspronkelijke ik eens driedimensionaal onder de loep nemen.
Ieder mens weet van zichzelf of: je sterker emotioneel reflecteert op dramatische films of gebeurtenissen in je leven dan je omgeving in dezelfde ervaringen. Dat kan positief als wel in uitingen blijken. Ergens helemaal kapot van zijn terwijl je omgeving lacherig doet over hetgeen jou zo raakt. Je niet moet lachen bij leukste homevideo’s wanneer iemand of m.n. een kwetsbaar kindje of dier een enorme val maakt die zeker ernstige gevolgen heeft, welke ze nooit laten zien. Waar anderen lachen om anderen jij je daarbij niet amuseert maar even ook rot voelt. Kortom empathisch vermogen hebt boven het gemiddelde! De enige test moet je op jezelf loslaten door misschien hoogtijd eens jezelf af te vragen, ‘wie ben ik in je omgeving?’
Deze vaststelling werd bij mij enkele jaren geleden ook gedaan , nadat men eerst ( volgens mij onterecht ) wou beweren in hun diagnostiek dat ik ADHD Subtype 3 zou hebben ( alles dus kortom van ADHD , dus geen ADD oid ) .
Wat de ADHD betreft laat ik in het midden , significant het feit dezelfde psychiater dan ook enkele jaren later tot de constatatie kwam dat ik hoogsensitief zou zijn , ben ik nu de enige die wel de relevantie ziet van de HSP en de ADHD ?? Hoeveel HSP’s zijn tot nu toe al gediagnosticeerd als een ADHD’er en vice versa ?
Het is uberhaupt niet zo dat men noodzakelijk de diagnose van ADHD noch HSP moet gekregen hebben alvorens men het andere eraan gaat linken enkele jaren later of tegelijkertijd , doch significant is het feit de symptomen van de ADHD , of misschien zelfs eerder ADD dan veel vergelijkbaar zijn met enkele ‘ prikkels ‘ waar de HSP juist door kan ‘ overprikkeld ‘ raken .Naar mijn opinie is HSP te beschrijven in een zekere zin als een vorm van ADHD .
MVG,
V
In 2001 is binnen 1 minuut zonder test of vragen bipolaire stoornis vast gesteld ik heb 3 manies gehad ik ben altijd op onderzoek uit blijven gaan en via een site voor mensen met bipolaire stoornis schreven ze heb je weleens hsp test gedaan. Nu net wat blijkt idd hoogsensitiviteit waar je dus stemmingswisselingen van krijgen liever deze diagnose dan manisch depressief een gevecht die ik al 22 jaar voer. Bij wie of welke dr of psychiater moet ik hierbij zijn om daar over te kunnen praten dankjewel Tineke baart
William, ben jij wel zo zeer hoogsensitief als je (graag?) wilt doen voorkomen in die zin dat je een hoog empathisch vermogen zou hebben i.t.t. de (botte?) mensen om je heen? Kijk nog eens hoe je over je broer schrijft notabene op een openbaar forum. Is dat Empathisch? Zorgvuldig?….
@Bert
Ken jij mij? Mijn broer dan misschien? Neen!!!! Dus, jouw reactie is slechts een ondoordachte projectie van jouw broedergevoelens, als zouden die als enige maatstaf gelden.
Eveneens daag ik je uit om dan mijn achternaam hier te noemen, uitgaande van, of die voornamen werkelijk de mijne zijn. Ga uit je eigen ervaringen in op dit onderwerp en richt je niet negatief op de anderen, die hier ook openhartig reageren op het onderwerp. Of kan je dat gewoonweg niet laten?
@Bert,
Daarbij kan iemand zeer empathisch van nature zijn echter toch verbaal heel hard om zich heen slaan wanneer hij/zij daartoe gedreven wordt. Die vraag van mij was n.a.v. hoe dat enorme verschil tussen mijn broer en mij volgens onze familieleden en gemeenschappelijke vrienden zo groot en tegenovergesteld kan zijn i.r.t. Elaine Aron die aangaf dat hoog sensitiviteit een erfelijke karaktereigenschap is.
Uit onze prilste jeugd, Ik 2,5, mijn broer toen 5 jaar weet ik mij zeer gedetailleerd emotionele voorvallen te herinneren die mijn moeder voor bijna onmogelijk hield dat ik dat allemaal nog zo in detail wist terwijl mijn broer zich daar niets meer van kon voorstellen. Alles langs zijn koude kleren heen gegleden. Ik denk dus dat HSP ook te herkennen is wanneer een kind al op zeer jonge leeftijd indrukken in zich weet op te nemen en later weet na te vertellen.
Ik schijn mij goed te hebben gewapend tegen jouw genoemde angsten en paniekaanvallen door mij constant bewust te zijn dat alles wat we voelen en denken niet onlosmakelijk aan de werkelijkheid verbonden hoeft te zijn. Mijn angsten zijn nooit doorslaggevend in mijn gedrag echter wel een stimulans om even buiten mezelf te denken en mijn emoties daarbij even los te laten om daarna de juiste beslissing te nemen. Het nu opschrijven hiervan duurt langer dan dat proces bij mij duurt. Ik ben geen twijfelaar in mijn handelen, doch ben (paradoxaal!) wel degelijk een eeuwige twijfelaar aan de zin van het/mijn bestaan.
Hoog sensueel volgens mijn zelfonderzoek en mijn vrienden, echter zeer laconiek over onze of liever ooit mijn dood. Ik zie mijn dood als weer terug naar de rust en onwetendheid van toen ik/we er nog niet waren. Die angst heb ik dus ook theoretisch overwonnen. Wat overblijft is de angst niet te weten op welke manier mijn afscheid van mijn stoffelijk bestaan zal geschieden. De enige troost daarin heb ik gevonden in mijn recht tot zelfbeschikking.
zeer interessante vraagstelling William Thomas ! Zelf kom ik ook tot eenzelfde constatatie als het aankomt op mijn familie(los van enkele uitzonderingen weliswaar).Zoals je aangeeft uit ook hij zijn emotie’s,helaas niet op de wijze zoals het zou mogen , maar om gevoelens te uiten bestaan geen voorschriften uiteraard , dus wat correct is en niet laat ik in het midden wat dat betreft.Voor de HSP is het moeilijk tot niet te begrijpen hoe anderen zo koud of cool kunnen reageren,men zegt dan ook ‘ ik kan hier niet bij,hoe kan je nu zo koud zijn?’,men begrijpt de HSP evenmin dan dat de HSP dat introverte,koele gedrag kan begrijpen , het zijn 2 tegenpolen die elkaar dan ook te vaak aantrekken in de negatieve context, bv is het zo dat psychopaten,narcisten juist op zoek zijn naar de empathie waarover de HSP beschikt.Daarom ook snel geneigd om ten ‘ prooi te vallen ‘ van negatieve duistere figuren .
Hoe vaak roep ik in de ruimte niet te begrijpen dat zoveel mensen blijken via hun communicatie geen gevoel te hebben hetgeen dan een gemakshalve vaststelling is die niet perse hoeft op te gaan. Maar zie met afschuw en walging hoeveel mensen in de vleesindustrie blijk geven een dier als een zak voor de vuilniswagen zien. Hartverscheurend voor mij en niet om nog eens naar te kijken. Kan ik een hele dag kapot van zijn dat we moeten leven met zulke mensen om ons heen waar je dat nooit van zou verwachten. Net als al die betrokken mensen die samen de holocaust hebben voltrokken. Dat waren vaak heel gewone mensen zoals onze buren en de melkman en de bakker in de straat, alleen schoten ze zomaar even in een ongekende foute versnelling zonder greintje gevoel en geweten. Alles vernietigende ontgoocheling van mijn mensbeeld.
Vaak roep ik dat de mens in die foute versnelling het grootste destructieve monster op deze planeet is, die alles uit winstbejag vernielt en ten koste van alles misbruikt.
@Vicky Iliaens,
Je steelt mijn gedachten. Geeft mij weer een goed gevoel dat ik niet alleen zo voel.
We leren onze hersens op school te beladen en te gebruiken om vraagstukken op te lossen, we hebben geleerd ons lichaam maximaal te gebruiken en soms meer dan nodig is. Wat we nooit geleerd hebben is te communiceren over elkaars emoties en vooral over je eigen emoties. We functioneren op de maatschappelijke lader het beste wanneer je met de blik op oneindig je doel probeert te bereiken zonder om te kijken naar je verwoestende spoor van tranen wat je achteloos achter je laat alsof het jou niet aangaat. IJspegels vind je in de raad van commissarissen en de businessclass. Waar het doel heiligt het middel zegeviert is het mooie en warme leven van pure liefde aan hen volkomen voorbij gegaan. Zulke mensen veracht ik en daarna overvalt mij medelijden met hun fata morgana bestaan aan het eind in hun koude kist zonder afstandsbediening. Onze grootste rijkdom is het ervaren van pure liefde.