Opgeblazen gevoel? Dat kan een teken van lactose intolerantie zijn

Heb je last van een opgeblazen gevoel, winderigheid of diarree? Dan kan het zijn dat je last hebt van lactose intolerantie. Wat is lactose-intolerantie precies, en wat kun je eraan doen?

Wat is lactose intolerantie?

Lactose is een suiker dat in verschillende melkproducten voorkomt. Om lactose af te kunnen breken is het natuurlijke enzym lactase nodig. Dit verteringsproces vindt plaats in de dunne darm. Wanneer het lichaam geen of onvoldoende lactase aanmaakt, kan lactose in onze voeding niet goed verteerd worden. Vervolgens komt deze onverteerd in de dikke darm terecht. De bacteriën in de dikke darm gaan dan lactose ‘vergisten’, waardoor er klachten kunnen ontstaan. Op dat moment spreken we van lactose-intolerantie.

Er zijn verschillende vormen van lactose-intolerantie. Zo kan deze intolerantie al bij de geboorte aanwezig zijn, maar deze intolerantie kan ook ontstaan op kinderleeftijd of zelfs op volwassenen leeftijd.

Allergie of intolerantie?

Intolerantie wordt vaak verward met allergie. Een intolerantie geeft aan dat een bepaalde stof niet goed verdragen wordt. Een allergie is een abnormale reactie van het afweersysteem op bepaalde stoffen (allergenen). Bij zowel een lactose-intolerantie als een koemelkeiwit-allergie heb je klachten bij het drinken van melk. Maar bij lactose-intolerantie kan je lichaam de lactose die in melk zit niet voldoende verteren. Iemand die een koemelkeiwit-allergie heeft, heeft een allergische reactie op de eiwitten die in melk voorkomen.

Oorzaken lactose intolerantie

Er worden 3 verschillende vormen te onderscheiden. Iedere vorm heeft een eigen oorzaak:

• Aangeboren lactose intolerantie
  Deze vorm is een erfelijke aandoening die zeldzaam is. Wanneer je deze vorm hebt, dan maak je vanaf de geboorte geen of onvoldoende lactase aan om de lactose af te breken. Wanneer een baby hier last van heeft, dan krijgt deze hevige diarree en buikkrampen na het drinken van melk. Deze vorm van intolerantie blijft levenslang bestaan.
• Primaire lactose intolerantie
  Dit is de meest voorkomende vorm, 1 op de 7 Noord-Europeanen heeft hier last van. Deze vorm ontstaat door onvoldoende productie van het enzym lactase. Na het derde levensjaar neemt bij veel Afrikanen, Aziaten, Zuid-Amerikanen en Zuid-Europeanen de productie van lactase af. Het is dan ook niet zo opmerkelijk dat in deze landen lactose-intolerantie veel vaker voorkomt. West-Europeanen en Noord-Amerikanen blijven over het algemeen voldoende lactase aanmaken.
• Secundaire lactose intolerantie
  De derde vorm is dat je een lactose-intolerantie kunt krijgen als gevolg van een beschadiging aan de darmwand. Oorzaken van een beschadigde darmwand kunnen zijn: een (chronische) darmontsteking, een darminfectie, als gevolg van een darmoperatie of na bestraling van de darm. Wanneer de darmwand beschadigd is, is deze niet meer in staat om voldoende lactase aan te maken. Deze vorm kan tijdelijk van aard zijn, want wanneer de darm zich weer herstelt kan er vaak weer voldoende lactase aangemaakt worden.

Symptomen lactose intolerantie

Wanneer je een lactose intolerantie hebt, dan kun je ongeveer binnen 30 minuten na het binnenkrijgen van het lactose bevattende product last krijgen van:

• Een opgeblazen gevoel.
• Winderigheid.
• Diarree, soms is deze wat schuimend en is de geur zuur.
• Buikpijn en krampen.
• Rommelingen in de buik.
• Misselijkheid.

Behandeling lactose intolerantie

De behandeling van lactose intolerantie bestaat vooral uit aanpassen van je voeding. Je moet dan een lactosebeperkt dieet volgen. Dit houdt in dat je minder voedingsmiddelen mag gebruiken waarin veel lactose zit. Meestal is het niet nodig om helemaal lactosevrij te eten. Dit omdat kleine hoeveelheden lactose in de meeste gevallen geen klachten geven. Daarbij is het dan ook niet schadelijk.

Lactose zit met name in:

• Volle, halfvolle en magere melk en karnemelk.
• Geitenmelk, schapenmelk, paardenmelk en ezelinnenmelk.
• Zachte geiten- en schapenkaas.
• Chocolademelk, yoghurtdrink en fruitzuiveldranken zoals Rivella en Taksi.
• Smeltkaas, smeerkaas, buitenlandse kaas, verse kaas, Hüttenkäse en cottage cheese.
• Vla, pap, pudding, mousse en andere zuiveltoetjes.
• Slagroom, roomijs, zure room en crème fraîche.

In zure melkproducten zoals gewone yoghurt, kwark en karnemelk zit veel minder lactose. Ook Nederlandse (harde) kaas bevat bijna geen lactose. Deze producten worden door de meeste mensen dan ook goed verdragen.

Maar lactose zit niet alleen in zuivelproducten. Lactose kan ook voorkomen in chocolade, koekjes, soepen, worstjes, sausjes en snoep. Dit doordat de fabrikanten melkpoeders of melkbestanddelen aan de producten toevoegen.

Daarnaast kan lactose toegevoegd zijn aan medicijnen en voedingssupplementen of vitaminepillen. Het gaat hierbij wel om zeer kleine hoeveelheden die voor mensen met primaire of secundaire lactose intolerantie niet of nauwelijks klachten zullen geven. Echter, voor mensen met een aangeboren vorm kunnen deze producten wel klachten veroorzaken.

Wat kun je wel eten?

• Producten met weinig lactose. De meeste mensen met een lactose intolerantie verdragen per dag ongeveer 10 tot 12 gram lactose. Je kunt dus wel producten eten met weinig lactose zoals zure melkproducten en harde kaas. Echter, mensen met een aangeboren intolerantie kunnen al klachten krijgen van een klein beetje lactose.
• Als vervanging van koemelk kan sojamelk, lactosevrije melk of rijstmelk gebruikt worden. Rijstmelk bevat minder eiwit dan koemelk. In rijstmelk kan arseen voorkomen. Deze giftige stof komt van nature in sommige rijst voor en is vooral voor kleine kinderen erg schadelijk. Vandaar dat de Engelse Food Standards Agency ouders waarschuwt om jonge kinderen geen rijstdrink te geven.
• Je kunt ook lactase innemen voordat je een product gaat gebruiken waar lactose in zit. Lactase is gewoon te koop bij de apotheek. Er is vloeibare lactase en lactase in de vorm van kauwtabletten.

Een andere oplossing is het gebruik van een enzympreparaat. Met behulp van enzympreparaten kun je lactosearme melk maken van gewone melk. Dit enzympreparaat bevat het enzym lactase waarmee lactose afgebroken wordt. Het is niet te gebruiken in zure melkproducten zoals yoghurt, drinkyoghurt en karnemelk.

Daarnaast zijn er tabletten die het enzym lactase bevatten. Deze tabletten kunt u innemen als een keer melk (producten) wilt gebruiken.

Enzympreparaten zijn verkrijgbaar bij de apotheek of drogist.

Bronnen: Maag Lever Darm Stichting, Medisch Centrum Leeuwarden en Voedingscentrum