Verbrand door de zon is niet onschuldig

We zijn allemaal weleens verbrand door de zon, maar vaak maken we ons daar niet zo druk over. We willen vaak graag een lekker bruin kleurtje. Maar verbrand door de zon is niet zo onschuldig. Wat zijn de gevolgen van zonnebrand?

Wat is zonnebrand?

Wanneer we een rode huid hebben als gevolg van een zonverbranding, dan betekent dit dat de huid te veel UV-straling van de zon heeft gekregen. De rode kleur is een waarschuwing dat er een overmatige blootstelling aan UV-stralen is geweest en dat de huid moet herstellen. De eerste reactie is dat de bloedvaten wijder worden. De tweede reactie is dat de huid vocht verliest en dehydrateert, waardoor er een trekkerig gevoel ontstaat.

Wanneer de huid vaker in contact komt met UV-stralen zal de huid zich aanpassen. Dat kan op 2 manieren, te weten: de bovenste huidlaag wordt dikker en door pigmentatie (bruin worden). Deze bruine kleur is dus een beschermingsmechanisme van de huid. Het pigment wordt door ons lichaam gebruikt om te voorkomen dat UV-stralen dieper in de huid doordringen en ons DNA beschadigen. Velen vinden een bruine huid er gezond uitzien. Echter, bij een bruine huid is er altijd schade aan cellen of DNA opgetreden.

Gevolgen van zonnebrand

De gevolgen van verbranding door de zon zijn zowel op korte- als op lange termijn zichtbaar.

Korte termijn gevolgen

• Roodheid
  In de meeste gevallen verbrandt alleen de bovenste laag van de huid. Het resultaat is een rode, gevoelige huid die pijn kan doen en een gevoel van hitte heeft. Deze gevolgen worden meestal na een paar uur waargenomen en gevoeld.
• Vervellen
  Wanneer we vervellen als gevolg van verbranding, dan is dat een manier van het lichaam om beschadigde cellen, die mogelijk kankerverwekkend zijn, kwijt te raken. Er treedt dan automatisch een mechanisme in werking dat alle beschadigde cellen zo snel mogelijk afbreekt. Deze verwijdering van cellen kan ertoe leiden dat je vervelt. Deze huid wordt vervolgens vervangen door nieuwe cellen onder deze huidlaag.
• Blaren
  Wanneer de huid erg verbrand is, kunnen er kleine of grote vochtblaren ontstaan. Dit noemen we tweedegraads verbranding door de zon. Zorg ervoor dat je deze blaren heel laat. Prik ze dus niet open, maar dep ze voorzichtig droog. Open blaren verhogen namelijk de kans op een infectie. Wanneer de blaar wel open is, behandel deze dan hetzelfde als dat je een wondje zou behandelen. Laat de blaarkap (het velletje van de blaar) zitten.
• Daarnaast kan iemand bij ernstige zonverbranding last krijgen van koorts, koude rillingen en/of misselijkheid.

Deze laatste twee gevolgen vereisen medische zorg.

Lange termijn gevolgen

Huidkanker

Er zijn verschillende soorten huidkanker en voorlopers van huidkanker, die door UV-beschadiging kunnen ontstaan. Als gevolg van verbranding ontstaan er DNA-beschadigingen die uiteindelijk tot huidkanker kunnen leiden. Een overmatige van blootstelling aan de zon, wordt gezien als de belangrijkste oorzaak voor het ontstaan van huidkanker. Dit geldt ook voor UV-straling van zonnebanken. Daarnaast is het zo dat wie als kind veel in de zon is geweest, meer risico loopt op het ontwikkelen van basaalcelkanker op latere leeftijd. Hoe hoger de Uv-belasting, hoe groter het risico. Tevens is het aantal keren dat iemand is verbrand van belang. Iedere keer dat je (als kind of als volwassene) verbrandt, stijgt de kans dat je huidkanker krijgt. Huidkanker is in vele gevallen een zeer zichtbare vorm van kanker. Daarom is het vaak mogelijk, om de ziekte vroeg te onderkennen en te behandelen. Het is belangrijk dat elke plek op de huid die groeit of verandert van uiterlijk, door de dokter wordt bekeken. Bij ernstige vormen van huidkanker kan vroege herkenning en behandeling levensreddend zijn.

Huidveroudering

De zon is verantwoordelijk voor een groot deel van de zichtbare gezichtsveroudering. Het is gebleken dat UV-straling meer dan 80% van de rimpels, pigmentvlekken en verminderde huidelasticiteit veroorzaakt. Daarnaast neemt het effect van UV-straling toe naarmate je ouder wordt. Het UV-licht breekt het elastine in een heleboel kleine stukjes. Veelvuldige blootstelling aan zonlicht, geeft dus versnelde afbraak van elastine in de huid en eerdere en meer uitgebreide rimpelvorming.

Ouderdomsvlekken

UV-licht speelt ook een rol in het ontstaan van ouderdomsvlekken, vooral op de handen en in het gezicht. Ouderdomswratten komen ook meer voor op regelmatig aan de zon blootgestelde huid. Ook couperose kan door zonlicht verergerd worden.

Wat doen als je verbrand bent?

Wat je moet doen is afhankelijk van de mate van verbranding. Wanneer je een eerste- of tweedegraads verbranding hebt opgelopen, dan is het verstandig om de verbrande huid te koelen met een koude natte doek. Gebruik dan daarna een aftersun. Het maakt niet uit of dat dit een gel of een lotion is. Wanneer je pijn hebt, dan kun je een aspirine of paracetamol nemen. Heb je last van jeuk, dan kun je er een verkoelende crème opsmeren.

Wanneer je een derde- of een vierdegraads verbranding hebt opgelopen, dan bestaat de eerste hulp die je moet bieden uit:

• Het verbrande lichaamsdeel langdurig (10 tot15 minuten) onder lauwwarm stromend water.
• Wanneer grotere delen van je lichaam verbrand zijn neem dan een lauwwarme douche.
• Veel drinken. Wel 2 tot 3 liter per dag.
• Naar je huisarts of een EHBO-post gaan voor medische zorg.

Het herstel na een zonnebrand is afhankelijk van de graad van zonnebrand. Een oppervlakkige zonverbranding zal geen littekens achterlaat. Echter, in ernstigere gevallen kunnen er behalve littekenvorming ook pigmentverkleuringen ontstaan.

Wanneer de huisarts inschakelen?

Het is verstandig om contact op te nemen met je huisarts wanneer:

• Je last hebt van; koorts, snelle hartslag, vermoeidheid, draaierig, misselijk en eventueel overgeven.
• Een groot gedeelte van de huid na verbranding gezwollen is.
• Er blaren ontstaan.
• Iemand zich onwel voelt.
• Een baby of peuter zonnebrand heeft, mogelijks met blaren roodheid en koorts.
• De huid zich na 2 weken nog niet hersteld heeft.

Bronnen: Huidarts en KWF