Heeft de maan invloed op je slaapgedrag?

Heb je soms het idee dat je slechter slaapt tijdens een volle maan? Uit een Zwitsers onderzoek blijkt dat meerdere mensen dat denken. Maar beïnvloedt de maanstand nu onze nachtrust of niet?

Het was lange tijd een mythe: de volle maan zou ons slaapgedrag beïnvloeden. Hoeveel invloed de maan precies heeft, is nog niet duidelijk. Maar een groep Zwitserse biologen ontdekte toch opvallende veranderingen in het slaapgedrag.

De verschillende maanstanden

Na nieuwe maan (donkere maan), volgt wassende maan. Die gaat via het eerste kwartier naar volle maan. Daarna wordt het afnemende maan of krimpende maan die via laatste kwartier naar opnieuw nieuwe maan gaat. Tijdens nieuwe maan, als de Maan en de Zon vanaf de aarde gezien samenkomen (in conjunctie staan), is de naar de aarde gekeerde helft donker.

De volgende avonden staat bij zonsondergang een smalle maansikkel aan de westelijke hemel. Na iets meer dan week is de boogafstand (elongatie, de hoek tussen de lijnen Aarde-Zon en Aarde-Maan) tot de Zon toegenomen tot 90°, en is de sikkel een halve cirkel geworden (eerste kwartier). Weer ruim een week later is zij zover naar het oosten gelopen dat de Maan bij zonsondergang opkomt en vol is geworden. Weer ruim een week later komt de Maan pas omstreeks middernacht op en is nog maar voor de helft verlicht (laatste kwartier). Daarna komt zij steeds later op en neemt steeds meer af om ten slotte alleen nog aan de oostelijke morgenhemel, vlak voor zonsopkomst, als een smal sikkeltje zichtbaar te zijn. Deze totale cyclus duurt gemiddeld 29,530588 dagen.

Het onderzoek

De vrijwilligers (33 mensen) werden een aantal dagen in een kamer zonder ramen al slapend bestudeerd. De onderzoekers hielden de hersenactiviteit, oogbewegingen en hormoonschommelingen van de proefpersonen in de gaten.

De resultaten

• Minder goed slapen
  Rond volle maan duurde het gemiddeld vijf minuten langer voordat de vrijwilligers in slaap vielen. Daarnaast bleek dat een ze lagere melatonine waarden (een hormoon dat het slaap-waakritme regelt) hadden. De hersenactiviteit die bij een diepe slaap hoort, verminderde tijdens volle maan met ongeveer 30%. Daarnaast gaven de deelnemers zelf aan minder goed geslapen te hebben na een volle maan.
• 20 minuten korter
  Aan een ander Zweeds onderzoek namen ook vrijwilligers deel en ook zij sliepen in een donkere kamer zonder ramen. Uit de analyse van dit onderzoek kwam naar voren dat bij volle maan de nachten van deze vrijwilligers gemiddeld 20 minuten korter waren dan bij andere maanstanden. De REM-slaap, waarbij je hersenen op volle toeren draaien en je veel aan het dromen bent, duurde een halfuur langer. Vaak is het zo dat je na zo’n nacht vaak vermoeid wakker wordt.
• Rare of fantasierijke dromen
  Uit een Engelse studie, naar hoe geluiden onze dromen beïnvloeden kwam naar voren dat mensen in de week of de dagen van een volle maan een grotere kans hebben op het hebben van rare of fantasierijke dromen. Deze verrassende ontdekking deed de psycholoog Wiseman toen hij de dromen van 1000 vrijwilligers analyseerde. De resultaten van het onderzoek bouwen verder op de Zwitserse studies zoals hierboven benoemd, waarbij werd vastgesteld dat mensen minder snel in slaap vallen, ongeveer 20 minuten minder lang slapen en over het algemeen minder vast slapen bij volle maan.

Eventuele verklaring

1. Er zijn mensen die geloven dat bij volle maan de productie van het hormoon melatonine dat ons slaperig maakt en gevoelig is aan licht, verstoord raakt en dat dit van invloed is op onze dromen.
2. Een andere verklaring is dat de mens een gevoeligheid zou hebben ontwikkeld voor de cyclus van de maan. Volgens deze theorie zouden we bij volle maan minder vast slapen omdat onze voorouders dan meer alert moesten zijn voor roofdieren die van de heldere nacht gebruik maakten om te jagen.
3. Uit eerdere studies kwam al naar voren dat bepaalde insecten en reptielen een biologische ‘maanklok’ hebben. Echter, bij de mens was hier nog nooit bewijs voor gevonden. Toch weet niemand (nog) hoe de maan ons slaapgedrag beïnvloedt. Onderzoekers aan het aan een gerenommeerd instituut in Duitsland zijn ervan overtuigd dat helemaal geen verband is tussen de maanstand en ons slaapgedrag. Zij analyseerden het slaapgedrag van 1265 proefpersonen en wijzen erop dat de onderzoekers in Zweden en Zwitserland op hun beurt te weinig vrijwilligers hadden (respectievelijk 33 en 50).
4. Ook zou er sprake kunnen zijn van een placebo-effect. Het feit dat mensen weten dat het volle maan is en daarnaar gaan gedragen is niet geheel ondenkbaar volgens bepaalde onderzoekers. Mensen zouden zich bijvoorbeeld onrustiger of agressiever gedragen in de nacht rondom volle maan.

Er zijn ook kleine studies die aantonen dat er tijdens volle maan meer kinderen geboren worden en ook meer epileptische aanvallen plaatsvinden dan normaal.

Tot slot

Kortom, echt bewijs dat een volle maan je een slechtere nacht bezorgt is er nog niet. Maar het echt afdoen als mythe, doet ook niemand. Een vervolgonderzoek kan hier ongetwijfeld meer duidelijkheid in brengen.

Bronnen: Quest, nationalgeographicl en maanstanden-info